Touwgebruik op de gletsjer en in alpiene routes

Wanneer je met een groep de gletsjer wilt oversteken, bind je je in aan een touw. Lees hoe je inbindt, wat de minimale lengte is en hoe je zo'n touw over de touwgroep verdeelt.

Inbinden

Zodra je als alpinist een gletsjer op gaat, dan ga je aan touw. Berggids Martijn Schell leg het uit hoe je inbindt.

Touw, remknopen en kleding

Afhankelijk van het aantal mensen aan dat touw bepaal je de afstand tussen de mensen. Dit doe je voor het geval een van de leden van je touwgroep in een gletsjerspleet valt. De rest van je touwgroep kan die val dan remmen.

Hoe lang moet mijn touw zijn?

De lengte van je touw hangt in eerste instantie af van de minimum lengte reservetouw die nodig is om iemand met een takel uit een gletsjerspleet te halen - mocht iemand onverhoopt in een spleet vallen. Afhankelijk van de geplande tocht en de samenstelling van de touwgroep kan er van de standaardlengte of het soort touw worden afgeweken.

gletsjerspleetredding

De zogenaamde seilrolle is de standaard oplossing om je maatje meteen te kunnen redden als hij of zij in een gletsjerspleet gevallen is. Dat geldt voor wandelaars en alpinisten net zo goed als voor toerskiërs die over flink gespleten gletsjers lopen of skiën. Om een seilrolle te maken is behoorlijk veel vrij touw nodig. We leggen je hieronder uit hoeveel touw je nodig hebt.

Touwlengte per touwgroep

Hoe je een touw over touwgroepen van 2, 3, 4 of 5 personen verdeelt, bepaalt hoe lang je touw moet zijn. Vuistregel is dat het touw altijd lang genoeg moet zijn om de seilrolle te kunnen toepassen. We gaan hieronder als basis uit van een enkeltouw van 50 meter lengte. Ook gaan we er van uit dat een inbindknoop circa 0,7 tot 1 meter touw verbruikt. Hoe dunner het touw, hoe minder lengte door een knoop verbruikt wordt.

2 personen

Een tweepersoons touwgroep die over een gespleten gletsjer loopt zal op minimaal 13 meter afstand van elkaar moeten lopen. In bepaalde situaties, bijvoorbeeld bij een combinatie van zachte sneeuw, zwakke sneeuwbruggen en veel spleten kun je beter op 18 meter afstand van elkaar lopen. In midden van het touw leg je dan 3 remknopen (2 meter tussen elke knoop). De 2 inbindknopen, de eventuele remknopen en de afstand tussen beide personen 'verbruiken' circa 18 meter à 23 meter touw. Het volledige resttouw wordt door één persoon opgenomen. Met deze circa 27 meter (= 50-23 meter) resttouw kun je een seilrolle toepassen als het slachtoffer niet dieper hangt dan 9 meter.

Een 50 meter touw volstaat dus alleen als één persoon (de achterste persoon) het gehele resttouw draagt. Het heeft weinig zin om als tweemans touwgroep met een 50 meter touw het resttouw netjes over elkaar te verdelen. Je kunt dan beide geen seilrolle meer maken zodra het slachtoffer dieper dan een paar meter hangt. Als de persoon die het resttouw draagt onverhoopt in de spleet valt, dan zal hij er zelf uit moeten klimmen met prusiks/stijghulpen. De persoon die zonder resttouw boven staat kan zelf wel een anker bouwen. Daar is geen resttouw voor nodig. Wil je beide voldoende resttouw hebben om een seilrolle toe te passen dan heb je een 70 meter touw nodig. Ieder krijgt dan circa 25 meter resttouw in/op de rugzak.

Illustratie: Saskia Gottenbos

3 personen

Bij een driepersoons touwgroep houd je 10 meter afstand tussen elkaar aan. In bepaalde situaties, bijvoorbeeld bij een combinatie van zachte sneeuw, zwakke sneeuwbruggen en veel spleten kun je beter op grotere afstand van elkaar lopen en/of nog 2 remknopen in het midden van het touw leggen. Tezamen met de drie inbindknopen heb je hiervoor al minimaal 23 tot 27 meter touw nodig. De voorste en achterste persoon dragen elk minimaal 8 tot 9 meter resttouw. Als de voorste persoon in een spleet valt en de middelste persoon hem/haar opvangt en een ankerpunt maakt kan met het resttouw en het touw wat naar de middelste persoon loopt een seilrolle worden gemaakt. Je hebt in deze situatie een touw nodig van minimaal 40 à 45 meter. Een vijftig meter touw is dus meer dan lang genoeg.

4 personen

Bij een vierpersoons touwgroep is strikt genomen een 30 meter touw voldoende. De personen lopen met 9 meter touw tussen elkaar. Tezamen met de 4 inbindknopen heb je hier circa 30 meter touw voor nodig (9+9+9+4). Wanneer je een 50 meter touw gebruikt dan verdeel je het resttouw over de voorste en achterste persoon. Stel dat de voorste persoon van de touwgroep in de spleet valt dan wordt het ankerpunt bij de eerste redder gebouwd. Het touw tussen de tweede en vierde alpinist doet dienst als takeltouw.

5 personen

Bij een vijfpersoons touwgroep heb je minimaal circa 40 meter touw nodig omdat de minimale afstand tussen de personen in de touwgroep 8 meter moet zijn.

Gelijktijdig aan het touw of uitzekeren?

Is de gletsjer hard opgevroren (meestal in de ochtend) en steil (> 30 graden) dan doe je er verstandig aan om bij deze passages op de gletsjer te gaan zekeren met pickel (bij harde sneeuw) of ijsboren (bij ijs). Het gelijktijdig voortbewegen aan touw op een steile gletsjerflank is erg gevaarlijk zijn ivm meesleurgevaar bij een val.

voorkom meesleurongeval

Touwlengte bij alpiene routes

De lengte van je touw hangt vooral af van het doel van je tocht en of je één of meerdere touwen bij je bergsportactiviteiten wilt gebruiken. Op bijna alle bergtochten met een overall moeilijkheidswaardering van F (Facile, E=Einfach) tot D (Difficile, S=Schwierig) volstaat een 50 meter enkeltouw. Op de goed ingerichte normaalroutes of de klassieke bergtochten zijn de abseils en eventueel vaste zekeringspunten als haken of staven om de 20 tot 25 meter ingericht. Denk bijvoorbeeld aan de normaalroute van de Gross Glockner (F), de noordgraat van de Gemmstock (PD), de Hörnligraat op de Matterhorn (AD) of de traverse van de Meije (D) etc. Langere enkeltouwen zijn eigenlijk alleen nodig voor single-pitch sportklimroutes. Bij alpiene rotsroutes in de hogere moeilijkheidsgraad of mixed- en ijsroutes gebruik je namelijk bij voorkeur een dubbeltouw of twintouw.

In drie gevallen kan een enkele streng van een dubbeltouw de beste keuze zijn:

Wanneer je een pure gletsjertocht maakt en er tijdens de tocht geen risico op een val over scherpe rots is.
Wanneer je als klimmer een dubbeltouw wilt gebruiken voor een moeilijke beklimming en een enkele streng daarvan gebruikt wordt voor het lopen over de gletsjer.
Wanneer je een gletsjertocht met aansluitende eenvoudige graatbeklimming doet. Een streng van bijvoorbeeld 60 meter lang levert een dubbeltouw van 30 meter op. Zo'n touw is perfect op vrijwel alle klassieke graten. Langer touw dan 30 meter zorgt voor te veel touwwrijving bij (volledig) uitzekeren en zal bij gelijktijdig aan het touw gaan lastig zijn omdat één of beide klimmers touw op zullen moeten nemen.

Let op dat je zekeringsapparaat met het (dunne) touw overweg kan. Dat is niet altijd het geval. Op bijna alle zekeringsapparaten staat aangegeven met welke touwdiameter ze overweg kunnen. Bij dunne touwen zeker je het veiligst en fijnst met handschoenen met een lederen handpalm. Bij handschoenen met een kunststof of kevlar handpalm heb je juist minder wrijving!

Meer leren

Wil je meer weten over alpiene technieken? Bekijk al onze tips en video's en volg om alles goed aan te leren een alpiene cursus bij Bergsportreizen, de reisorganisatie van de NKBV.

meer technieken alpiene cursus

Terug naar overzicht