Voorkom meesleurongevallen door op steile sneeuw- en ijsflanken solo of gezekerd te gaan.
Een hoger opleidingsniveau en gebruik van modernere materialen hebben er voor gezorgd dat er nog maar zelden complete touwgroepen verongelukken. Desondanks is er nog iedere zomer sprake van een aantal zware ongevallen waarbij meerdere doden te betreuren vallen. Meestal gaat het bij dergelijke ongevallen om situaties waarbij na forse (zomerse) sneeuwval lawines door alpinisten getriggerd worden of om zogenaamde meesleurongevallen. Op dat laatste fenomeen gaan we hier nader in - want wat zijn meesleurongevallen nou eigenlijk?
Met meesleurongevallen worden ongevallen bedoeld waarbij een complete touwgroep ten val kwam, terwijl zij zich ongezekerd aan een vast punt in steil terrein bewogen. Vaak wordt dit veroorzaakt door het uitglijden of door een relatief kleine val van één van hen, waarna de vallende persoon de overige leden van de touwgroep met zich mee trekt. Het zijn situaties waarbij het touw niet voor veiligheid, maar juist voor een onveilige situatie zorgt. Hoe kon dit gebeuren?
Dat het gelijktijdig ongezekerd aan het touw gaan in steil en valgevaarlijk terrein niet veilig is, is voor iemand die niet bekend is met de bergsport volkomen duidelijk. Vreemd genoeg is dat voor een deel van de bergsporters een stuk minder duidelijk. Zij laten zich door de aanwezigheid van het touw om de tuin leiden. Vastzitten aan een touw zonder te zekeren aan vaste punten geeft op graten en bergwanden een veilig gevoel, maar biedt in werkelijkheid slechts schijnveiligheid. Vrijwel direct nadat één persoon van de touwgroep gevallen is, zal zijn snelheid en valenergie zo groot zijn dat de andere tochtgenoten aan het touw mee worden gesleurd in zijn val.
De Becca di Monciair. In 2017 verongelukten twee Nederlanders en hun berggids op ongeveer 3200 meter hoogte, waarschijnlijk door een meesleurongeval. Bron Wikipedia, Paweł Kuźnia.
Professionals zoals berggidsen gaan ook gelijktijdig aan het touw. Zij doen dit echter op een andere wijze dan de meeste 'bergtoeristen' en met minder mensen aan het touw. Bovendien hebben ze in hun opleiding hier specifiek op getraind. Berggidsen zijn natuurlijk net als 'amateurs' niet immuun voor de natuurwetten. Ook bij hen zal een val van een touwgenoot die niet direct geremd kan worden uiteindelijk leiden tot het ongecontroleerd naar beneden storten van de hele touwgroep. De beroemde Zwitserse berggidsen Norbert Joos en Erhardt Loretan zijn de afgelopen jaren op deze wijze bij meesleurongevallen om het leven gekomen.
Primair is een touw bedoeld om een val van een touwgenoot op te vangen. Dat kan op een gletsjer zijn, wanneer een touwgenoot in een gletsjerspleet valt. Of dat kan in een bergwand of op een graat zijn. Steile sneeuwvelden en graten zijn voor bergbeklimmers misschien wel het lastigste terrein om veilig in te zekeren. Het kost veel tijd om vaste punten te maken waarover gezekerd kan worden. Soms is dat door de sneeuw-, rots- of ijscondities zelfs onmogelijk. Wat moet je in dat geval doen? Er zijn een aantal opties: volledig solo gaan, deels uitzekeren waar dat wel kan en waar dat niet lukt stukjes solo gaan of omkeren. In steil terrein met z'n allen tegelijkertijd aan het touw gaan zonder vaste zekerpunten is levensgevaarlijk en moet niet-professionals met klem ontraden worden.
Het ingraven van je pickel, een zogenaamde "dode man" is een goede methode om een zekerpunt in sneeuw te maken. Foto, Zout fotografie.
Daar kunnen we duidelijk in zijn: nee, die zijn er niet. De mate van eigen ervaring en vaardigheid van de groep is bepalend voor wat wel/niet zonder touw kan. De enige optie die overblijft als je niet bereid bent te soleren is om te gaan zekeren. Daar zijn verschillende manieren voor. Je kunt met een lopende zekering zekeren waarbij gelijktijdig geklommen met tussen de klimmers zekerpunten. Of je zekert uit waarbij met gebruik van standplaatsen om en om geklommen wordt. De Zuidtiroler bergredder Karl Sulser heeft een aantal methode waarop in de sneeuw gezekerd kan worden onderzocht. De belangrijkste conclusies van zijn onderzoek zijn samengevat in het artikel 'Haltekräfte von Fixpunkten in Firn & Schnee', Bergundsteigen 1/2012.
In 2009 hebben Menno Boermans (bergredder in Zwitserland) en Michiel Engelsman (UIAGM berggids) een artikel voor de Hoogtelijn geschreven waarin ze ingaan op de gevaren van het gelijktijdig aan het touw gaan. Dat artikel is nu nog net zo actueel als toen. Samenvattend komt het er op neer dat je op vlak terrein samen aan het touw kunt gaan met het oog op het gevaar van gletsjerspleten. In steiler alpien terrein moet je óf soleren óf zekeren. Durf je niet te soleren en kun of wil je niet uitzekeren dan zit er niets anders op dan om te keren. Voorkom dat je in steil terrein verbonden bent met anderen zonder zekering aan de berg!
Hoogtelijn artikel meesleurongelukken
Wil je meer weten over alpiene technieken? Bekijk al onze tips en video's en volg om alles goed aan te leren een alpiene cursus bij Bergsportreizen, de reisorganisatie van de NKBV.
meer technieken alpiene cursus Brochure alpiene touwtechnieken
Laatste revisie 24/06/2025, tln