Als je off-piste gaat, ben je meer op je eigen kennis en kunde aangewezen, dan wintersporters die op de groene, blauwe, rode of zwarte piste blijven. In dit artikel leggen we uit waar je aan moet denken en welke elementaire kennis je nodig hebt om verantwoord buiten de piste te gaan.

veilig sneeuwschoenwandelen

Wat is off-piste?

Off-piste is alles buiten de piste. Zowel de afdalingen direct naast de geprepareerde piste, de deels gecontroleerde afdalingen binnen het skigebied (skiroutes of zogenaamde sidecountry), of routes geheel buiten een skigebied in de vrije natuur (backcountry). Bij toerskiën/boarden en sneeuwschoenwandelen begeef je je in meer of mindere mate ongecontroleerd terrein. Dan is het belangrijk dat je goed opgeleid bent en voorbereid bent op waar je mee te maken kunt krijgen.

waarom off-piste zo leuk is

Off-pisteterrein

Het terrein waar je off-piste gaat kan in laag, middel of hooggebergte liggen. Het soort terrein dat je aantreft, hangt vaak samen met deze indeling. In laaggebergte kom je over het algemeen meer relaxt en simpel terrein tegen dan in het hooggebergte. Houd er wel rekening mee dat er bijvoorbeeld in Noorwegen al alpien terrein is vanaf zeeniveau. Je kunt de verschillende soorten off-piste terrein in drie terreintypen indelen; simpel, uitdagend en complex. Simpel terrein is relatief vlak en bestaat uit zijn alpenweides, bossen en struiken. Het is terrein zonder grote rotsen of overgangen van vlak naar steil. Je bent in de buurt van pistes en in principe uit de buurt van gevaarlijk terrein. Uitdagend terrein is steiler en kent abrupte overgangen en cliffs. In dit soort terrein is het al essentieel dat je het lawinebericht kent en begrijpt. Onder complex terrein valt zogenaamd alpien terrein, met gletsjers, steile wanden en steile hellingen. In dit terrein begeven zich alleen zelfstandige alpinisten. Ben je dat zelf niet, ga dan onder begeleiding van een ski- of berggids.

Lawines

Er zijn verschillende mechanismen waardoor sneeuw in grote massa’s naar beneden kan komen zetten, maar in 90% van de gevallen wordt deze veroorzaakt door de sneeuwsporters zelf. Het gaat daarbij om de zogeheten 'plaatlawine' of 'plaklawine', de slab avalanche (Engels), plaque à vent (Frans) of Schneebrett (Duits). In zo’n geval is de hellingshoek groter dan dertig graden en ligt er een gebonden sneeuwlaag op een zwakke laag of glijlaag. Zo’n helling die ‘op scherp staat’, kent ‘hot spots’ of ‘triggerpoints’ die je niet altijd van te voren kunt zien. Jij, de wintersporter, kunt de trigger zijn van de lawine omdat je een hot spot raakt. De overlevenskansen in een lawine zijn gering. Het is dus zaak dat je de complete lawinegevaarlijke helling leert vermijden.

lawines en voorzorgsmaatregelen 18 minuten overlevingsstrijd

Off-pistemateriaal

Drie-eenheid
Als je off-piste gaat, neem je de zogeheten drie-eenheid mee. Dat is de minimale veiligheidsuitrusting in off-piste-terrein die bestaat uit een pieper/LVS, sonde en schep. De pieper/LVS heb je mee om een lawineslachtoffer te vinden onder de sneeuw als het per ongeluk toch mis gaat en je een lawine veroorzaakt. Met de sonde voel je wat de exacte ligging is en met de schep haal je iemand uit de sneeuw. Ga met een groepje, neem dan per persoon een drie-eenheid mee en zorg dat je er mee om kunt gaan.

Airbag
Het zal niet lang duren of we hebben het over de vier-eenheid. Met een lawine-airbag blijf je op de sneeuw drijven en wordt je minder snel bedolven. Dat betekent natuurlijk niet dat je vervolgens zonder drie-eenheid op pad kunt gaan.

Niet overal off-piste

De toename van het aantal freeriders, toerskiërs en sneeuwschoenwandelaars zorgt soms voor problemen met de natuur en de jacht. In bijna alle skigebieden zijn grote delen van het terrein tot rustzone voor het wild bestempeld. De dieren moeten in de winter heel zuinig zijn met hun energie. Als ze door winterbergsporters gestoord en/of opgejaagd, verbranden ze daarbij kostbaar vet en kunnen in een strenge winter het loodje leggen.

De regels verschillen van gebied tot gebied, maar meestal worden deze goed op kaarten in het wintersportgebied aangegeven. Voor Zwitserland is een online kaart van de Wildruhezonen beschikbaar. Let op dat de zones van jaar tot jaar kunnen verschillen. Check daarom elke winter in het gebied wat de actuele situatie is. In Oostenrijkse bossen geldt algemeen ook dat het verboden om in jonge aanplant tot 3 meter hoogte te komen.

Wildruhezonen

In het skigebied

Toerskiërs die trainen in een skigebied is vaak een heikel punt. Deze toerskiërs lopen dikwijls nog voor de liften open gaan op de pistes omhoog. Dat kan best linke situaties opleveren als tegelijkertijd de pistebullies nog op pad zijn om de piste te prepareren. Check in het skigebied wat de regels zijn en of er speciale corridors voor toerskiërs zijn.

Toerskiën op de piste

Off-piste kennis

Wil jij je kennis van lawinekunde, lawineberichten of omgaan met de drie-eenheid bijspijkeren? Dan zijn de volgende workshops van Bergsportreizen iets voor jou:

Lawinekunde Piepertraining