Alpinisme is bergbeklimmen in terrein dat bestaat uit rots, sneeuw en ijs. Het hoofddoel van het alpinisme is van oorsprong het bereiken van de bergtop. Tegenwoordig is de top vaak nog altijd het einddoel maar gaat het ook om de route naar de top.
Het alpinisme is in 1786 ontstaan in de Alpen toen Jacques Balmat en Michel Paccard als eersten de top van de Mont Blanc bereikten. Deze eerste beklimming werd gedaan uit wetenschappelijke interesse maar opende ook de weg tot het beklimmen van andere Alpentoppen, puur om het plezier van het klimmen.
Foto: Standbeeld Jacques Balmat en Michel Paccard in Chamonix (bron Wikipedia)
De meeste hoge bergen in de Alpen werden in een korte periode van 1854 tot 1865 beklommen, in de Golden Age of Alpinism. Daarop volgde de Silver Age of Alpinism (1865-1882) waarin de meeste overgebleven indrukwekkende bergen in de Alpen werden bedwongen. Daarna verschoof, aan het eind van de negentiende eeuw, de interesse naar de hoge bergen buiten de Alpen en moesten bergen als de Kilimanjaro in Tanzania en de Noord-Amerikaanse Denali eraan geloven. In 1953 was de eerste succesvolle expeditie naar de allerhoogste berg ter wereld, de Mount Everest in Nepal.
Inmiddels zijn de hoogste bergen ter wereld beklommen volgens de klassieke vorm van alpinisme. Dit houdt in dat via de makkelijkste weg de top van de berg wordt beklommen. Bij het moderne alpinisme is het behalen van de top eerder bijzaak en gaat het vaker om de route er naartoe via een moeilijkere, meer uitdagende route. Soms leidt zo’n route niet eens naar de top en is bijvoorbeeld het beklimmen van een bijzondere graat het klimdoel.
Een goede algemene conditie is een voorwaarde om bergen te kunnen beklimmen. Ook kennis en vaardigheden van alpiene technieken zijn onmisbaar, hier komt snel een hele berg aan klimmateriaal bij kijken, klimtouwen, helmen, gordels, prusiktouwtjes, carabiners en nog veel meer. Beginnen met bergbeklimmen betekent dat je kennis over al deze verschillende soorten klimmateriaal moet krijgen en hoe je dit materiaal effectief en veilig gebruikt. Daarnaast is planning een belangrijke vaardigheid van een alpinist. Je moet je beklimming goed kunnen plannen; hoe loopt de route naar de top en hoeveel tijd hebben we (bergbeklimmen doe je liever niet alleen) nodig om de berg te beklimmen en weer veilig af te dalen naar het dal? Daarnaast moet je plannen met welk klimmateriaal je de berg gaat beklimmen. Het liefst neem je alleen het materiaal mee dat je ook echt gaat gebruiken of nodig hebt om de veiligheid van de tocht te borgen; een reddingsdeken neem je altijd mee maar hoop je nooit echt te gaan gebruiken. Dit goed kunnen inschatten vergt kennis en ervaring. Veel kennis kun je leren met behulp van de artikelen in ons kenniscentrum. Met de Alpiene basiscursussen van Bergsportreizen leer je deze kennis toepassen, de ervaring komt met de jaren waarin je zelfstandig begint met het beklimmen van eenvoudige bergen. Als je gedreven bent, de aantrekkingskracht van de bergen voelt en accepteert dat het ontwikkeltraject meerdere jaren duurt kun je uiteindelijk een zelfstandige alpinist worden en de mooiste bergen beklimmen!
De Alpiene basiscursus, oftewel C1 of J1 voor jeugd, is de eerste stap in je alpiene klimcarrière. Je oefent het bergwandelen en klimmen in rotsachtig terrein, het doorkruisen van (steile) sneeuwvelden en het lopen met stijgijzers op de gletsjer. Je overnacht in hooggelegen berghutten.
Bergbeklimmen is een duursport. Voor een beklimming van een vierduizender in de Alpen is het niet uitzonderlijk dat je 12 uur zware lichamelijke inspanning levert. Dat betekent dat je een goede basisconditie moet hebben. Je moet bijvoorbeeld zonder al te veel problemen een fietstocht van 100km kunnen maken of een uur kunnen hardlopen. Naast conditie heb je ook kracht nodig. Kracht om je rugzak, vol zware klimmaterialen, de hele dag te dragen en daar ook nog mee te klimmen en te klauteren over rotsblokken en puinhellingen. Ook urenlang door diepe sneeuw lopen vergt de nodige kracht in zowel je benen als je bovenlichaam. Met specifieke kracht- mobiliteits- en stabiliteitstraining kun je deze benodigde kracht trainen.
IJsklimmen en rotsklimmen zijn de twee verschijningsvormen van het alpinisme. Voor de beide disciplines heb je verschillend materiaal nodig zoals ijsbijlen en stijgijzers voor het ijsklimmen en cams en klimschoenen voor het rotsklimmen. Een combinatie van die twee vormen noemen we mixed klimmen.
Naast conditioneel is bergbeklimmen ook mentaal en qua voorbereiding een stapje zwaarder dan bergwandelen. Omdat je vaak hoog in de bergen zit, waar geen duidelijke paden lopen, moet je kennis hebt van alpiene gevaren, zoals steenslag, en ook weten hoe je die tot een minimum kunt reduceren. Zo is het belangrijk om de weersvoorspellingen goed in de gaten te houden en te kunnen inschatten in hoeverre het weer van invloed is op jouw tocht. Datzelfde geldt voor sneeuwcondities in relatie tot lawines. Daarnaast is een goed oriëntatievermogen in de bergen onmisbaar. Weet jij altijd waar je bent? Ook als het mistig is en je de hut verderop uit het oog bent verloren?
Vroeger was het gebruikelijk om voor een beklimming van een berg een lokale berggids in te huren. Tegenwoordig kiezen de meeste mensen er voor om, na een goede opleiding, zelfstandig op pad te gaan. Dat kan prima, zolang je goed weet wat je doet en voldoende marge over houdt tussen dat wat je aankunt en wat de route van je vraagt of, nog belangrijker, zou kunnen vragen als alles tegen zit. Wie nog geen alpiene ervaring heeft, doet er verstandig aan om onder leiding van een berggids zijn/haar eerste alpiene ervaring op te doen. Het volgen van een alpiene cursus bij NKBV Bergsportreizen is een mooie eerste kennismaking met het zelfstandig alpinisme.
12 tips bergbeklimmen vind alpiene tochten
Laatste revisie 19/5/2025, tln.
Onder leiding van een UIAGM-berggids leer je tijdens een cursus lopen over gletsjers, remmen in de sneeuw en doe je de spectaculaire spleetredding. Ga mee op avontuur met Bergsportreizen!
Naar bergsportreizen
