In de afgelopen jaren is mountainbiken in de bergen steeds populairder geworden. Maar liefst 21% van de NKBV-leden zegt interesse te hebben in mountainbiken en een deel daarvan zoekt als jaarlijks de bergen op. De verwachting is dat in de toekomst steeds meer mensen de bergen in zullen trekken op de fiets. Er worden namelijk niet alleen in Nederland steeds professionelere mountainbikeparcours aangelegd. Ook in de bergen kun je op steeds meer plekken terecht, iets wat tot voor kort met name in de Duitstalige landen niet vanzelfsprekend was. De e-bike wordt ook steeds populairder en heeft voor een enorme verlaging van de drempel om in de bergen te gaan mountainbiken gezorgd. 

De disciplines

Het mountainbiken kent een enorm aantal subdisciplines. Waar de focus in Nederland met name ligt op het zogenaamde cross country rijden, kom je in de bergen veel meer speelvormen tegen. Je kan met je mountainbike bergtoppen beklimmen, lange (meerdaagse) toertochten door de Alpen rijden of als Freerider, Downhiller of Slopestyler met de lift omhoog en vervolgens door het Bike Park naar beneden razen. Op welk type mountainbike en met welke reden (gezondheid, uitzicht, training of de flow) je op pad gaat, als je de bergen in gaat, helpt de NKBV je met de voorbereiding.

Wat zijn de verschillende typen bikes, routes en bikers die je tegen kunt komen? Van vlak naar ruig en steil:

Cross Country
Mountainbikes/routes voor/met niet al te grote hoogteverschillen. Denk aan de parcoursen die je in Nederland vindt op de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe, in de Duinen en in Brabant. De fiets is er op afgestemd om licht en snel door de bocht te gaan met een vrij racy geometrie en zit, een niet al te grote veerweg en vaak alleen voorvering (hardtail).

Enduro/All mountain
Een enduro fiets/rijder of parcours is meer op hoogteverschillen, en dus meer op afdalen gericht dan cross country. Stevige fietsen zijn noodzakelijk voor het stevige afdaalwerk. Toch moet er ook nog mee omhoog gefietst kunnen worden. De fietsen zijn daarom vaak fully's (dual, full suspension) met een flinke veerweg.

Downhill
Afdalen voor durfals die, gekleed in beschermende kleding en protectors, tegen een stootje kunnen. Zware fietsen met een flinke veerweg waar alleen mee omlaag wordt gefietst.

Freeride, 4-cross, dirt, etc
Er zijn voor de mountainbikers die van bike parks of jumps houden nog een aantal disciplines die niet specifiek bergsport zijn en waar we geen aandacht aan besteden.

e-bike
De e-bike heeft het mountainbiken in de bergen veranderd en de populariteit van deze fietsen in de Alpenlanden is enorm. Er zijn (logischerwijs) vooral e-bikes in de cross country en enduro categoriën.   

Onderling respect 

Met een mountainbike kun je, als je tenminste over de juiste skills beschikt, overal terecht waar een aanzet tot een paadje is. Toch is het vaak niet zo makkelijk. Meer nog dan in Nederland staan in de Alpenlanden de verschillende gebruikersgroepen lijnrecht tegenover elkaar. Vooral in de Duitstalige Alpenlanden kunnen klassieke bergsporters, overheden en landeigenaren vaak moeilijk overweg met moderne vormen van de (berg)sport.Iedere Nederlandse biker weet dat de verstandhouding tussen de verschillende gebruikersgroepen op de paden en in de bossen soms moeizaam is. Het merendeel van de gebruikers op wegen en paden gedraagt zich naar andere gebruikers netjes en fatsoenlijk. Desondanks zijn er gebruikers die terecht of onterecht overlast ondervinden. Zij worden vaak beter gehoord dan de zwijgende meerderheid. Zo ook in veel Alpenlanden. Zo is in Oostenrijk en Duitsland de mountainbike, ruim 30 jaar na opkomst van de hype, op veel plekken nog steeds een onwelkome gast op wegen en paden in het bos en in de bergen.

De laatste tijd verandert er echter veel. Boeren, jagers, bosbouwers, wandelaars en de lokale bewoners zien beetje bij beetje in dat de fiets er bij hoort in de bergen. Uit onderzoeken is bovendien gebleken dat de vermeende schade die fietsers zouden aanrichten niet veel groter is dan de impact van wandelaars op het landschap. Mits men netjes op de paden blijft. Toch kun je nog lang niet overal fietsen waar een pad is. Informeer altijd lokaal met gidsjes, tourenapps, en de lokale VVV wat je wel kan en mag met je fiets. In skigebieden is de mountainbiker tegenwoordig juist vaak een welkome gast die voor (lift)inkomsten in de zomer zorgt. Een beetje skigebied heeft tegenwoordig zelfs een speciaal bikepark en routes voor downhillers of enduro-rijders. 

De populariteit van de e-mountainbike heeft ook vragen opgeroepen. De e-mountainbike is evenwel niet wezenlijk verschillend van een normale mountainbike. Er moet immers nog steeds zelf getrapt worden om boven te komen. Er gelden daarom dezelfde richtlijnen voor het gebruik van e-mountainbikes als voor normale mountainbikes.  

Regels

In de Alpenlanden gelden de volgende specifieke regels voor mountainbiken (in de bergen):

Duitsland
In Duitsland is het wettelijk toegestaan om te mountainbiken op met de auto berijdbare wegen (brede half verharde bospaden), maar op kleinere (wandel)paden in de natuur of het bos mag men niet met de mountainbike komen. Het probleem hierbij is dat niet exact is vastgelegd wat een weg is en wat een pad is. De exacte invulling van wat in een bepaald gebied toegestaan is, wordt op deelstaatniveau of lokaal geregeld. Informeer daarom altijd ter plaatse wat kan en mag.

Oostenrijk
In Oostenrijk wordt momenteel een harde strijd gestreden tussen mountainbikers en de Alpenverein aan de ene zijde en grondeigenaren aan de andere zijde. Grondeigenaren en klassieke gebruikersgroepen (jacht, bosbouw) weigeren tot nog toe categorisch om fietsen zonder meer op hun terrein toe te laten. Daarom is overal waar het niet uitdrukkelijk is toegestaan, mountainbiken verboden op onverharde wegen en paden. Lokaal komt men steeds de mountainbiker tegemoet, vooral in skigebieden en belangrijke toeristische streken, waardoor er inmiddels 5.000 kilometer onverharde weg voor mountainbikers is opengesteld.

Italië
In Italië kunnen provincies bepalen welke wegen of paden toegankelijk zijn voor mountainbikers. Over het algemeen geldt dat paden steiler dan 20% en/of smaller dan een fiets lang is, verboden terrein zijn. In regio's die zich op het mountainbiken richten, zoals rond het Gardameer of Finale, kan meer dan in andere regio's. In nationale parken kom je soms verboden tegen. 

Zwitserland
De landelijke wetgeving geeft aan dat fietsers geen gebruik mogen maken van wandelpaden. De uitvoering van deze regel wordt kantonnaal zeer wisselend geïnterpreteerd. Gelukkig lukt het de Zwitsers om heel goed duidelijk te maken waar wat mag. Ook hier geldt dus: check lokaal wat je mag. 

Frankrijk
In nationale parken mag je meestal niet mountainbiken. Daarbuiten mag je bijna op alle paden komen met je mountainbike. 

Slovenië
Mountainbiken is toegestaan, behalve in nationale parken.  

Waar je ook gaat mountainbiken, de wet- en regelgeving verandert snel. Check altijd lokaal, op internet, in je fietsgidsje of bij de fietswinkel wat kan en mag. En hou je aan de algemene gedragsregels die gelden voor het mountainbiken in de bergen. 

Algemene gedragsregels
De samenwerkende klim- en bergsportverenigingen in de Alpen, vereningd in de Club Arc Alpin (CAA), hebben gedragsregels opgesteld voor het mountainbiken in de bergen.

• Bike alleen op paden die daartoe geschikt en toegestaan zijn. Bike niet kriskras over alpenweiden. 
• Voorkom erosie door met aangemeten snelheid en de juiste techniek te rijden.
• Respecteer planten en dierenleven. Gebruik geen afstekers, ga niet door jonge aanplant en bike niet tussen zonsondergang en zonsopkomst. 
• Stel je op de hoogte van lokale (milieu)regels die betrekking op het biken hebben.  
• Laat niets achter en neem niets mee. Verloren bidons en verpakkingsmateriaal van repen/gels zijn helaas niet ongebruikelijk op bikeroutes.
• Probeer zo duurzaam mogelijk naar je bestemming te reizen met het openbaar vervoer of door te carpoolen.

Meer lezen: 10 tips voor mountainbiken in de bergen