Als we onderweg bergwandelaars vragen naar hun reden om met of juist zonder wandelstokken te lopen, zijn de antwoorden redelijk uniform. Bij de lopers met stokken heeft het vaak een medische of een psychische achtergrond. De belangrijkste medische reden is veelal het hebben van knieklachten; bij de psychische reden is het vaak een gevoel van onzekerheid bij het lopen zonder stokken. En vooral zeggen mensen die met stokke lopen dat het inder zwaar of belastend is voor de knieën. In het algemeen: met stokken kom je verder! Deze redenen zijn persoonlijk en toch is er ook wetenschappelijk onderzoek gedaan dat zowel de medische als de psychologische kant ondersteunt.

Onderzoek naar bergwandelen met stokken

Onderzoeken naar de effecten van Nordic Walking op het gestel zijn talrijk, maar goede onderzoeken naar wandelen met stokken zijn op een hand te tellen. Het beste onderzoek dat we konden vinden, dateert uit 2010. In dat jaar onderzocht de Universiteit van Northumbria 37 mannen en vrouwen bij de klim en de afdaling van de 1085 meter hoge Mount Snowdon in Wales. Van deze groep deed de helft de tocht met stokken en de rest deed het zonder. Het resultaat is dat de groep met stokken na de tocht minder moe was en tot drie dagen erna minder last had van vermoeide spieren. Ook herstelde deze groep sneller.

Bij het onderzoek werd ook gekeken of het lopen met stokken leidde tot een verhoogde veiligheid. Dat bleek zo te zijn. Een minder vermoeid lichaam betekent volgens de onderzoekers dat de alertheid van de onderzochte ‘met-stok-lopers’-groep groter was. Deze groep hield meer controle over hun lichaam en beging minder misstappen. Ook het aantal valpartijen was lager dan bij de groep zonder stokken. Zo werd door de testgroep ook het mentale aspect van het lopen met stokken bevestigd: mensen voelen zich zekerder en stabieler als ze bergwandelen met stokken.

Welke trekkingstokken?

Vanuit medisch en psychologisch perspectief is er dus wat voor te zeggen om te gaan bergwandelen met stokken. En vooral omdat je verder kan dan zonder wandelstokken. Maar wat voor wandelstokken zijn er allemaal? We lopen alle verschillende opties door: van de handvatten tot het puntje. We beginnen met de keuze van het materiaal.

Materiaal

Bij de keuze voor het materiaal van de wandelstokken, kun je kiezen uit aluminium, titanium of carbon. Natuurlijk zijn er ook wandelstokken van hout, maar die laten we hier buiten beschouwing. Het merendeel van de wandelstokken wordt gemaakt van aluminium. Aluminium is licht en sterk. Daarnaast heeft het ook nog een beetje flexibiliteit. Aluminium is relatief goedkoop. Als je een echt lichte en sterke stok zoekt, dan kom je uit bij titanium of carbon. Deze materialen zijn lichter en sterker dan aluminium. Hier hangt ook een prijskaartje aan: carbon en titanium zijn duurder dan aluminium. Carbon is redelijk kwetsbaar voor tikken tegen het materiaal. Tik je hard tegen een rots, dan is de kans op een breuk - eventueel pas later als je er gewicht op zet - niet uit te sluiten. Titanium is sterker, maar ook duurder.

Aantal delen

Je hebt wandelstokken die uit een deel bestaan, maar het gros van de wandelstokken zijn telescopisch en bestaat uit twee of drie delen. Telescoopstokken zijn uitschuifbaar. Dat is om meerdere redenen handig. Ten eerste zijn ze makkelijk af te stellen op je lichaamslengte. Ook kun je ze onderweg snel verstellen, bijvoorbeeld als je van stijgen overgaat op dalen of andersom. Over de juiste lengte van wandelstokken bij het bergwandelen vertellen we verderop meer.

Ten slotte hebben telescoopstokken een handzame pakmaat. Dat is prettig als je stokken ver weg mee op reis wilt nemen, maar zeker ook als je ze even niet gebruikt en aan je rugzak wilt vastmaken. Bij grote trekkingrugzakken passen wandelstokken met een relatief grote pakmaat prima achterop. Ga je echter op huttentocht met een relatief kleine en dus lage rugzak, dan kunnen compacte, driedelige stokken heel fijn zijn. Deze torenen niet hoog uit boven je rugzak, waardoor ze niet vast komen te zitten in laaghangende bomen of tegen rotsen aan tikken.

Hoe lang moeten wandelstokken zijn?

Zoals beloofd, komen we terug op de juiste lengte van een wandelstok. De belangrijkste maat bepaal je door rechtop te staan en je boven- en onderarm in een hoek van negentig graden ten opzichte van elkaar te houden. De juiste stoklengte is de afstand van de grond tot je hand. Nu is het zaak om een wandelstok te vinden waarvan het instelbereik past bij de lengte die je gemeten hebt.

Dat is betrekkelijk gemakkelijk, want de meeste wandelstokken zijn verstelbaar van circa 110 tot 140 cm. Er is een aantal merken die specifieke wandelstokken voor dames maken. Deze zijn veelal wat korter – dus lichter – en hebben een handvat dat beter past bij de doorgaans kleinere dameshand. Dat wandelstokken in lengte instelbaar zijn, is ook van belang tijdens het lopen in de bergen. Bij het afdalen maak je de stok doorgaans zo’n 5 tot 10 cm langer en bij het klimmen juist zo’n 5 tot 10 cm korter. Houd hiermee rekening en koop een wandelstok die je zodanig kunt verstellen. Bedenk ook dat je voor wandelingen in de sneeuw eventueel iets meer lengte nodig hebt, omdat de stok een stukje wegzakt in de sneeuw.

Blokkeerders

Blokkeerders in de stok zorgen ervoor dat je een wandelstok die uit meerdere delen bestaat op de juiste lengte kunt instellen. Die blokkeerders moeten hun werk goed doen; anders zakt de stok in elkaar zodra je er druk op uitoefent. Voor fabrikanten is het best lastig om blokkeerders te ontwikkelen die een grote blokkeerkracht hebben, maar die je zonder heel veel kracht kunt instellen. Grofweg bestaan er drie systemen:

1. De schroefblokkeerder: in de stok zitten wiggen die op een schroefdraad zitten. Door twee stokdelen tegen elkaar in te draaien zet de wig uit en klemt de buis vast. Losdraaien doe je natuurlijk door in de andere richting te draaien.

2. Het snelklemsysteem: dit systeem is het beste te vergelijken met de snelsluiter van de zadel- of stuurpen op je fiets. Dit werkt als een hefboommechanisme dat de boel vastklemt.

3. Klikvergrendeling: vergrendeling door een pinnetje dat in een gaatje valt. Dit systeem wordt vaak met een ander systeem gecombineerd zodat de stokken wel op verschillende hoogtes afgesteld kunnen worden.

De keuze voor een systeem is persoonlijk. Probeer dit uit in een buitensportwinkel. Sommige schroefblokkeerders vergen veel kracht om vast te zetten terwijl sommige snelklemsystemen ook met veel kracht niet vast genoeg lijken te zitten.

Puntje

Alle wandelstokken hebben een ding gemeen: het puntje. Dit puntje raakt tijdens zijn leven talloze keren de grond. Bij wandelingen in Nederland heeft het puntje het niet zo zwaar, maar als je gaat bergwandelen met stokken krijgt het puntje aardig wat te verduren. Daarom is dit puntje gemaakt van carbide: dit materiaal is hard als diamant en dus slijtvast. Sommige stokken hebben die punt in een flexibel deel onder aan de stok zitten. Als je eens in een spleet of tussen rotsen blijft steken buigt de punt mee. Zo voorkom je dat de stok breekt.

De meeste stokken worden geleverd met een rubber dopje dat je over het einde van de stok kunt schuiven. Dit dempt lekker als je de stok op bijvoorbeeld asfalt gebruikt. Ook hoort bij een wandelstok een zogenaamde teller te zitten. Dit is een rond schijfje dat voorkomt dat de punt te ver in de grond zakt. Als je regelmatig in de sneeuw wandelt, heb je ook extra grote sneeuwtellers nodig.

Handvatten

Tot slot gaan we van het ene uiterste van de stok naar het andere uiterste: het handvat. Hier gaat het vooral om ergonomie en gebruiksgemak. Een handvat moet iets ovaal zijn en niet rond omdat hij dan gaat draaien tijdens het lopen. Fijn zijn speciale uitsparingen voor met name de wijsvinger. Ook is de dikte belangrijk: dikker in de handpalm en dunner richting pink en wijsvinger. Stokken voor dames hebben een smaller handvat.

De meeste handvatten zijn gemaakt van een combinatie van kunststof en kurk of van foam. Dit zijn materialen die lekker aanvoelen, ook als het koud is. Daarnaast nemen ze een beetje zweet op. Goedkopere wandelstokken hebben een handvat van kunststof. Voor lange wandelingen vinden we dit een minder goede keuze. Erg prettig en praktisch zijn wandelstokken met een verlengd (foamen) handvat. Zo kun je bij klimmen de stokken wat lager vasthouden. Dankzij een verlengd handvat hoef je de stok niet voortdurend op maat te maken bij het stijgen of dalen. De compacte, vouwbare, maar niet-verstelbare wandelstokken hebben altijd zo’n lang handvat; op maat afstellen kan immers niet.

Aan het handvat zit een polsband. Die geeft wat extra steun tijdens het lopen. Daarnaast voorkomt hij dat je je stok kwijtraakt als de punt in een spleetje blijft steken. En wist je dat er maar een correcte manier is om de polsband om te doen als je de stok gebruikt? Als je wilt weten hoe, bekijk dan de video bovenaan dit artikel. Daarin leer je ook hoe bergwandelen met stokken werkt.