We leggen uit hoe een waterdicht materiaal toch kan ademen, welke materialen er zijn en hoe ze verwerkt worden en waarom ademend waterdicht lang niet altijd zaligmakend is. Dit is deel twee van het artikel Ademend waterdicht.

Ademend waterdicht deel 1

Fysieke belemmeringen

In deel 1 hebben we het vooral gehad over de weers- en lichaamsinvloeden op de ademende werking van een materiaal. Toch spelen er nog een paar andere fysieke belemmeringen.

Ten eerste: wat draag je onder je ademende waterdichte laag? Er bestaat zoiets als het 3-lagen systeem en die is van wezenlijk belang om materialen goed te laten ademen. Meer over het 3-lagen systeem lees je hier

het 3 lagen + 1 systeem

Ten tweede: de rugzak. Zeker bij grote trekking rugzakken en klimrugzakken zit het rugpand direct tegen de rug aan. Goed voor de stabiliteit en het draagcomfort, slecht voor de afvoer van zweet. En niet alleen het rugpand is een belemmering, ook de heup- en schouderbanden tellen mee.

Ademend waterdicht: Gore-Tex varianten

Het gros van de ademende en waterdichte kleding maakt gebruik van een membraan van Gore. Nu zijn er echter nogal wat varianten Gore-Tex. We nemen ze kort onder loep, van licht naar zwaar.

• Gore-Tex Shakedry: Bij deze techniek zit het membraan aan de buitenzijde waardoor het nog beter ademt. Geschikt voor hardlopen, fietsen, trailrunnen maar niet geschikt voor rugzak gebruik.
• Gore-Tex Paclite: 2-laags laminaat met beschermlaag aan de binnenzijde. Compact opvouwbaar. Geschikt voor rugzakken tot 6 kg of incidenteel met zwaardere rugzakken.
• Gore-Tex Active: 3-laags laminaat waarbij het membraan op een dunne drager zit. Super lichtgewicht en ademend met een klein pakvolume. Geschikt voor inspannende activiteiten zoals hardlopen, fietsen, langlaufen en skiën met rugzakken van 3 tot 6 kg.
• Gore-Tex Paclite Plus: Net als Paclite een 2-laags laminaat maar dan met een zwaardere buitenstof en stevigere beschermlaag aan de binnenzijde. Geschikt voor zwaardere rugzakken tot 15 kg.
• Gore-Tex: 2- en 3 laags laminaat. Het is geschikt voor algemeen gebruik bij wisselvallig weer. Van wandelen tot trektochten. De 3-laags variant is geschikt voor rugzakken tot 15 kg.
• Gore-Tex Performance: 2- en 3 laags laminaat en een zwaardere versie van het ‘gewone’ Gore-Tex en daarmee geschikt voor zwaardere trekking rugzakken.
• Gore-Tex Pro: ‘Heavy-duty’ Gore-Tex. Het membraan bestaat uit meerdere lagen en zit opgesloten als 3-laags laminaat tussen een geweven voeringstof en een zware buitenstof. Inzetgebied is klimmen, toerskiën en trektochten met een zware rugzak.

Ademend waterdicht: Dermizax en de rest

W.L Gore mag dan wel de producent van het bekendste micro-poreuze membraan zijn, toch zijn er nog wel een paar andere producenten. Ze allemaal opnoemen zou ondoenlijk zijn, maar een paar merken die relatief veel voorkomen willen we toch aanstippen.

• Dermizax: Is een hydrofiel membraan van het Japanse Toray. Dermizax is gemaakt van polyurethaan en daarmee volledig recyclebaar. Verwerking als 2- en 3-laags laminaat en met verschillende inzetgebieden. Gebruikt door o.a. Bergans, Patagonia, Ortovox, Schöffel en Cortazu.
• Polartec Neo Shell: Het eerste materiaal dat gemaakt wordt via nano-spinning. Het heeft iets weg van Palembang kroepoek. Door nano-spinning ontstaat een micro-poreus membraan dat als een laminaat verwerkt wordt. Je vindt het in o.a. kleding van Mountain Hardwear, 66North, Arc’Teryx, Berghaus, Salewa en Norrøna.
• Futurelight: Micro-poreus polyurethaan elastisch membraan dat The North Face begin 2019 lanceerde. Het wordt gemaak met nano-spinning methode. Voor 90% gerecycled materiaal en 100% her te gebruiken.
• SympaTex: Ooit bedacht door het Nederlandse Akzo Nobel – is een micro-poreus membraan dat gemaakt wordt van 100% polyester en daarmee wordt het 100% recyclebaar. Ook hier meerdere laminaat-varianten: van 2 tot 4 laags. SympaTex wordt o.a. door Grisport, Kaikkialla en Vaude gebruikt.
• eVent: Net als Gore-Tex maakt eVent gebruik van een PTFE-membraan. Inmiddels is eVent bijna geheel van de markt verdwenen, maar vind je het nog wel in de uitverkoop.
• Pertex: Een hydrofiel membraan van polyurethaan. 100% recyclebaar. Er zijn twee varianten van: Pertex Shield en Pertex Shield Pro. De eerste komt voor in een 2.5 en 3-laags variant en de tweede is de zwaardere uitvoering en is er uitsluitend in een 3-laags laminaat. Rab gebuikt het al sinds midden jaren ’80. Andere verwerkers zijn o.a. Berghaus, Patagonia en Montane.
• Ceplex: Ceplex is exclusief van het outdoor merk Vaude. Het is een micro-poreus membraan en afhankelijk van de toepassing gemaakt van polyurethaan, thermoplastisch polyurethaan of polyester. 100 % fluorocarbon-free en 100% recyclebaar.

Test regenjassen

Schoenen

Voor schoenen werkt het ademende en waterdichte verhaal grotendeels hetzelfde. Het gros van de schoenen dat in Nederlandse buitensportwinkels wordt verkocht, is voorzien van een ademende en waterdichte voering van Gore-Tex. Het verschil met kleding is dat het membraan als een soort ‘losse’ voering in de schoen zit. Aan de binnenzijde vaak te herkennen aan de Gore-Tex logo’s. Uiteraard wordt het membraan wel beschermd aan beide zijdes; een comfortabele aan de huidzijde en een stof-achtig materiaal aan de onzichtbare binnenzijde. Er bestaan twee soorten Gore-Tex voeringen om je voeten droog te houden terwijl zweet toch naar buiten kan. Gore-Tex Extended Comfort voor warme omstandigheden of bij activiteiten waarbij je veel zweet en Gore-Tex Performance Comfort waarbij juist de duurzame waterdichtheid gaat boven het ademend vermogen.

Gore-Tex Surround

Misschien is de vraag al in je op gekomen: ‘Hoe kunnen schoenen ademen via de zool?’ Dat kan niet - of beter - dat kon niet. De meeste wandel- en bergschoenen kunnen niet ademen via de zool omdat de schoen constructie dit verhindert. Behalve bij Gore-Tex Surround schoenen. Deze schoenen hebben namelijk een zool met ventilatie-sleuven aan de zijkanten of naar onder toe waardoor ze wel kunnen blijven ademen. Gore-Tex Surround is er voor gewone wandelschoenen tot lichtere trekkingschoenen.

Door de methode van een losse voering kan er bij veel regen - of het doorwaden van beekjes - water komen te staan tussen de waterdichte laag en de binnenkant van het buitenmateriaal, vaak het leer. Schoenen kunnen hierdoor erg nat, zwaar en koud worden. Van groot belang is dus dat je de waterafstotende laag aan de buitenzijde regelmatig onderhoudt. Inspuiten dus met een water afstotend middel.

Precies om deze reden is OutDry bedacht. OutDry is een micro-poreus membraan dat direct verbonden wordt met de binnenzijde van de buitenlaag van de schoen waardoor er geen water tussen de lagen kan komen. Bij de OutDry methode blijven je schoenen droger, lichter en warmer. Het wordt vooral door Columbia en Scarpa gebruikt. Tot slot nog een laatste opmerking over schoenen: gewone lederen schoenen met een laagje vet blijven ook heel lang waterdicht en ademend…

Duurzaam en milieu

Als buitenmensen zijn we natuurlijk begaan met het milieu. En hoewel outdoor-materialen erg duurzaam zijn als we dat vertalen naar gebruiksduur, is de productie ervan vaak minder duurzaam.

PTFE membranen - met Gore-Tex als grootste en bekendste voorop - en de producten waar ze in zitten, hebben de naam milieu-onvriendelijk te zijn. Enige nuance is hier op zijn plek, want inmiddels zijn aardig wat deskundigen daar wel een beetje van teruggekomen. Daar zijn verschillende redenen voor.

Een PTFE-membraan is als materiaal erg duurzaam gebleken. De buitenkant verslijt doorgaans sneller dan het membraan zelf. Daarnaast is PTFE een materiaal dat met niets reageert (inert) . Daarmee is het niet meteen milieuvriendelijk, maar ook niet onvriendelijk; het komt nooit in verbindingen met organismes terecht zoals dat met micro-plastics wel het geval is. Dat is ook de reden waarom PTFE gebruikt wordt voor bijvoorbeeld kunstmatige bloedvaten en waterzuiveringsinstallaties.

In principe is Gore-Tex als materiaal te recyclen en Gore heeft hier in het verleden programma’s voor gehad. Helaas zijn deze gesneuveld omdat wij onze spullen niet inleveren. En het is natuurlijk lastig om de constructie van buitenstof en Gore-Tex membraan te scheiden. Zit een jas aan het einde van zijn levensduur, dan kan het hooguit als totaal materiaal in een ander product – van jas naar tas – gebruikt worden of op de vuilnisberg gestort worden dan wel worden verbrand. Waarbij de laatste echt de betere keuze is, want het levert geen schadelijke afvalstoffen op.

Gore is naar eigen zeggen druk doende met het zoeken naar meer milieu-vriendelijke alternatieven voor het PTFE-membraan. Zover is het echter nog niet omdat ze een lange levensduur á la Gore-Tex nog niet kunnen garanderen. Anderen - zoals Dermizax, SympaTex, Pertex en Vaude - maken ademende waterdichte materialen die wel 100% her te gebruiken zijn. Je hebt dus een keuze.

Voor de DWR-coating geldt eenzelfde, iets optimistischer verhaal. De meeste DWR-coatings zijn Perfluorcarbon (PFC) verbindingen. Deze PFC’s zijn bijzonder schadelijk voor het milieu. Lijstaanvoerder is de C6-koolstofverbinding, maar die verdwijnt langzaam uit onze kleding. C6 wordt ingewisseld voor het minder schadelijke C4 of zelfs door geheel andere soorten DWR-coatings waarvan vele volledig milieu-verantwoord zijn. C6 verbindingen zijn buitengewoon sterk en slijten nauwelijks. Dat kunnen we van de milieu-vriendelijkere varianten nog niet altijd zeggen en dus zal je je kleding vaker moeten behandelen met een water afstotend middel. Johan Cruijff zei het al: ‘Elk voordeel heb zijn nadeel’.