1. Gebrek aan acclimatisatie

Het is de zomer van 2015, 02:00 uur in de ochtend. Ik lig op bed in de Gnifetti hut (3647m) in het Italiaanse Monte Rosa gebergte. Mijn hoofd bonkt en ik voel me misselijk. Het plan is om de prachtige Lyskamm (4533m) te beklimmen, maar ik heb er helemaal geen zin in. Twijfel. Zal ik toch samen met mijn drie tochtgenoten een poging wagen? De verleiding is groot, maar ik besluit verstandig te zijn. Hoe hoger ik ga, hoe zieker ik zal worden. Eventjes proberen en alleen omdraaien is ook geen optie, want de route loopt via een spleetrijke gletsjer, waar je samen met je klimmaatjes aan touw moet. Ik hak de knoop door. Teleurgesteld en ziek daal ik af naar het dal, waar ik me algauw weer veel beter voel.

De Lyskamm vanaf de Monte Rosa gezien.
Wat was er hier nou aan de hand? Als ik op de situatie terugkijk, dan weet ik zeker dat ik last had van hoogteziekte. Drie dagen voor de beklimming was ik nog in Nederland aan het werk. En ik had eigenlijk verwacht (of gehoopt) dat ik nog geacclimatiseerd zou zijn van een Alpen-trip van enkele weken ervoor. Het leek dus geen slecht idee om de lift naar 3200m te nemen en daarna de korte wandeling naar de hut te doen. Maar al tijdens het avondeten voelde ik me langzaam minder goed. Alle acclimatisatie bleek al weg te zijn uit mijn lijf, en door de kabelbaan te nemen in plaats van te wandelen gaf ik mijn lijf helemaal geen kans om er rustig aan te wennen.

Les 1: Ga niet direct vanuit Nederland naar flinke hoogte en geef je lijf de tijd om rustig te acclimatiseren.

Acclimatisatie

2. Niet goed voor jezelf zorgen

Hier kan ik talloze voorbeelden van geven! Een klein maar super belangrijk iets is bijvoorbeeld jezelf goed insmeren met zonnebrandcrème. Vergeet daarbij ook je lippen niet. Zo liep ik ooit door de mist op 5000m op expeditie in China. Ik was afgepeigerd van onze beklimming van de dag ervoor en wilde alleen maar terug naar ons basiskamp. Dat je in de mist ook flink kan verbranden wist ik op zich wel, maar ik was alleen maar bezig met de volgende stap. Geen energie meer om nog met andere dingen bezig te zijn. De volgende dag betaalde ik de prijs voor het feit dat ik mijn lippen niet had ingesmeerd. Ze waren gigantisch opgezwollen en pijnlijk. Pas een week later hadden ze weer een normale grootte terug. Gelukkig net op tijd voor onze terugkomst op Schiphol. Mijn vriendinnetje stond me namelijk op te wachten op Schiphol. Ze had niks door, maar het scheelde niet veel!

Een uitgedroogde Bas smelt sneeuw om te drinken tijdens de afdaling van de Scheidegg Wetterhorn.

Een ander voorbeeld van slecht voor jezelf zorgen is te weinig eten of drinken tijdens de tocht. Tijdens het bergbeklimmen verlies je veel vocht en verbrand je veel calorieën. Uitdroging of honger zorgt ervoor dat je fysiek en mentaal veel minder goed presteert. Ik ben er steeds meer van overtuigd geraakt dat een goede voeding ook de veiligheid tijdens je tocht bevordert. Door een gebrek aan suiker in lijf kan je suf worden en niet meer de juiste beslissingen nemen. Of verlies je de coördinatie over je lijf. Mijn belangrijkste tip is om elk uur iets zoals een reep te eten. Dit kan vaak prima tijdens het zekeren of tijdens een korte stop. Reepjes zitten bij mij altijd in het borstzakje van mijn jas, zodat de drempel zo laag mogelijk is om iets te eten. Drinken doe ik vanuit een fles (ik heb iets te veel slechte ervaringen met waterzakken…). Twee liter water per dag aangevuld met Iso-tabletten met een smaakje is echt geen overbodige luxe.

Les 2: Neem de rust en tijd om goed voor jezelf te zorgen, met eten, drinken en beschermende items. Dit is cruciaal voor een goed verloop van de tocht.

Zonnebrandcréme

3. Te hard lopen

Hoe vaak ben ik als tiener en student niet volledig uitgeput bij de hut aangekomen? Ik was jong, ambitieus en wilde graag laten zien hoe fit ik was. Of ik wilde mijn nog fittere klimmaatjes uit alle macht bijhouden. Het heeft me een aantal jaar gekost om er achter te komen dat je de aanloop naar een hut veel beter rustig aan kan doen. Als je rustig loopt en je hartslag laag genoeg houdt verbrand je vooral vet, en dat kan je veel langer volhouden. Maar als je flink loopt te hijgen ga je over op een ander energiesysteem, namelijk suikers verbranden. Na een paar uur is dat op en dan komt de man met de hamer.

De aanloop naar de Resegotti hut (3624m) is heel lang, namelijk 2400m hoogtemeters. Door rustig te lopen viel de inspanning heel erg mee.
Er zijn ook nog andere belangrijke voordelen aan rustig aanlopen. Je kan dan namelijk veel meer van de hele ervaring genieten. Afzien doet pijn en doet mij altijd verlangen naar hele andere dingen dan bergbeklimmen. Rustig lopen is daarom veel leuker. Wanneer ik voel dat ik het tempo nog lang kan volhouden, geeft dit vertrouwen en beleef ik veel meer plezier. Tegenwoordig spreek ik vaak aan het begin van de tocht uit dat ik rustig naar boven ga lopen. Daarmee vermijd ik de mogelijkheid van een competitieve sfeer. Als iemand dan toch hard naar boven loopt probeer ik me daar niks van aan te trekken en mijn eigen tempo aan te houden.

Het is natuurlijk wel zo dat je voldoende fit moet zijn om een redelijk basistempo te halen. Daarvoor moet je trainen in Nederland. En ook is het zo dat je snel moet zijn wanneer dat nodig is. Maar dat is meestal tijdens de klim zelf en niet tijdens de aanloop.

Les 3: Loop in een prettig tempo dat je de hele dag vol kan houden.

Fit de bergen in

4. Tunnelvisie

In de herfst van van 2014 wilde ik heel graag de Matterhorn noordwand beklimmen. Een lange, zeer serieuze route in een hoogalpiene omgeving. En ook een route die tegenwoordig nog maar zelden in conditie is. De condities schenen echt perfect te zijn, van die omstandigheden die slechts eens in de 10 jaar ontstaan. Bij mij ontstond de Matterhornkoorts - een soort alpiene variant van de Elfstedentochtkoorts. Maar het moest allemaal nog wel “eventjes” gebeuren. Mijn klimmaatje en ik waren allebei druk op werk en konden slechts een paar dagen vrij regelen. Het weerbericht was niet perfect, maar goed genoeg, althans zo dachten wij. Een paar dagen later arriveerden we in Zermatt en keken we nog eens op onze telefoon. Tot onze schrik was de voorspelling helemaal niet zo goed meer. Op hoop van zegen liepen we naar de hut. De volgende ochtend was er keiharde wind en dichte mist. We namen het wijze besluit om niet de beklimming te starten en daalden af terug naar het dal.

Een maand later ben ik opnieuw aan de voet van de Matterhorn noordwand. Dit keer met prachtig weer, maar er ligt een meter verse sneeuw en het is ondoenlijk om bij de instap te komen. Weer niet. Waarom is het ons niet gegund deze berg te beklimmen?

De Matterhorn noordwand in september 2021.

Over deze pogingen heb ik veel nagedacht. Vooropgesteld: we zijn nooit in gevaar geweest en we hebben zonder twijfel de enige juiste beslissing genomen door beide keren niet te starten. Aan de andere kant waren we al in een vergevorderd stadium met het uitvoeren van ons plan. Wellicht hadden we al in Nederland kunnen zien dat het weer en de condities eigenlijk te slecht waren om zo’n lange beklimming te doen. De wens om de beklimming per se te doen was te sterk. Beide keren zijn we onverrichter zake teruggekeerd naar Nederland. Wilden we het niet té graag?

Les 4: Blijf continu evalueren en durf op tijd de stekker uit je plan te trekken.

Beslissingen maken

5. Slechte oriëntatie

‘Kijk, daar loopt een touwgroep, we moeten die kant op!’ Wouter en ik - twee 19-jarige jonge honden - zijn onderweg op de Alphubel normaalweg. Er is potdichte mist en we hebben eigenlijk geen idee waar we ons bevinden op de berg. Het blijkt een berggids uit Zermatt met twee klanten. Er loopt geen spoor door de sneeuw en de top is onzichtbaar. We zien onze kans schoon en wachten tot de gids ons passeert. Daarna volgen we zijn versgemaakte spoor. Hoe hij de weg naar boven vindt, is ons een raadsel, want alles is wit. We lopen geruime tijd achter hen aan en profiteren van zijn inspanning en kunde. Eenmaal op de top feliciteren we elkaar, maar ik merk al gauw aan de gids dat zijn houding naar ons niet zo vriendelijk meer is.

Wouter en ik besluiten daarom snel af te dalen, want nu zouden we de route terug toch zelf moeten kunnen vinden? We komen echter niet ver, want in de storm is het spoor meteen weer dichtgewaaid. Hulpeloos kijken we om ons heen. Wat nu? We pakken de kaart en het kompas erbij, maar we zien gewoon helemaal niks. Dan doemt de gids met zijn klanten op. Hij spreekt zijn irritatie uit dat we hem weer nodig hebben. Beschaamd volgen we hem. Als we weer op het pad komen merk ik dat ik eigenlijk helemaal geen goed gevoel aan de beklimming heb overgehouden. Hadden we dan toch zelf moeten omdraaien? Eenmaal terug bij de hut krijgen we een flinke preek: ‘Zo gaan jullie niet oud worden jongens.’ Met het schaamrood op de kaken bestellen we een groot glas Cola voor hem.

Als ik nu over deze situatie nadenk dan realiseer ik me heel goed dat we een risico namen en dat het ook niet netjes was naar de gids en zijn klanten. We hadden daarnaast ook nog eens het geluk dat we een kundig iemand zoals een berggids troffen. In hetzelfde geval had het om amateurs kunnen gaan op wie we blindelings vertrouwd hadden. Er zijn al vele problemen ontstaan doordat bergbeklimmers blindelings achter elkaar aan lopen. We hebben nou eenmaal de neiging om erg op anderen te vertrouwen, maar dat is lang niet altijd terecht.

Les 5: Zorg dat je zelfredzaam bent en niet afhankelijk bent van anderen

Risicomanagment

Conclusie

Dit waren 5 situaties waar ik een hoop van geleerd heb. Ik hoop dat je er iets aan hebt en niet in dezelfde valkuilen als ikzelf trap. Fouten maken doen we overigens allemaal in de bergen. Wees er open over, en vergeet niet: de basis van een sterk verhaal is vaak een situatie die niet helemaal volgens plan verliep… Als je de humor en het leereffect van zo’n situatie kan inzien, kan je er samen iets van leren en de volgende keer alleen maar de betere beslissing nemen.

Met een drankje erbij kan je pas echt goed terugkijken op je tocht. Ikzelf - helemaal moe- na de beklimming van de Eiger noordwand.