Over het zekeren je het best, het veiligst én het handigst de voor- en de naklimmer in een multi-pitch-route? Doe je dat over de stand of over het lichaam? Het antwoord op deze vraag hangt van meerdere factoren af:

• Hoe goed zijn de zekeringen op de standplaats en de tussenzekeringen?
• Welk type zekeringapparaat wordt gebruikt?
• Ben je een ervaren zekeraar of niet?
• Uit welk land kom je/in welke klimcultuur ben je opgegroeid?

De laatstgenoemde factor is een hele belangrijke. Welke methoden of technieken men in een bepaald land toepast of onderwijst is voor een belangrijk deel gestoeld op historie en cultuur. Er zijn zoals bekend in de klim- en bergsport meerdere wegen die naar Rome leiden. Daar waar de verschillende methoden of techniken even goed zijn is het om het even wat gebruikt wordt. Zo heeft zich in de loop der tijd binnen culturen/landen een bepaalde methode doorgezet. Voor ons Nederlanders is het evident dat we een naklimmer over de standplaats naar boven zekeren. Sinds er zelfblokkerende belay plates (Magic Plate, Gigi, etc) en hun opvolger de tuber met 'guide-functie' of 'autoblok-functie' zijn zekeren de meeste mensen in onze contreien een naklimmer met dergelijke apparaten omhoog ocver de stand. De voordelen zijn duidelijk: je hebt grotendeels de handen vrij en een hoefte en val of blok van de naklimmer niet met handkracht te houden. Gemak dient de mens! De Britten daarentegen zekeren een naklimmer meestal over de gordel met een normale tuber omhoog. Vaak gebeurd dat zekeren gehurkt of zittend aan de rand van de rots. Voor ons is dit om meerdere redenen een ondenkbare methode. Desgevraagd zullen opleiders in Groot-Brittanië toegeven dat hun methode nadelen kent, maar... omdat ze in de praktijk prima functioneert zien ze geen redenen om iets anders aan te leren.

De moraal van bovenstaand verhaal is dat in de klim- of bergsport zelden één techniek altijd bewezen de beste is. Zo zijn er wat betreft het zekeren over de standplaats dus ook meerdere oplossingen die veilig, adequaat en handig zijn. Desalniettemin zijn bepaalde methoden aan te raden omdat ze in gangbare situaties bewezen het meest handig, snel of comfortabel zijn.

Het zekeringsapparaat - tuberachtige of HMS?

Bij het zekeren in lange routes wordt voornamelijk een tuber met autoblok-functie (Reverso, ATC, Microjul, etc.) gebruikt. Ze zijn lichtgewicht, kosten weinig, je kan er een voorklimmer en een naklimmer mee zekeren en ook nog eens mee abseilen. Daarnaast kun je zonder problemen één of beide strengen tegelijkertijd uitgeven. Bij het zekeren van de naklimmer(s) biedt de autoblok-functie enorm veel comfort. De HMS is natuurlijk nog steeds een prima methode om mee te zekeren. Ze is eenvoudig in het gebruik en biedt voldoende remkracht. Vergeleken met de tuber met autoblok-functie mist de HMS echter een aantal voordelen. In de VS en bij het bigwall klimmen wordt vaak gezekerd met een Grigri. Wie voor wie lichtgewicht of met twin/dubbel-touw onderweg is is dat geen optie. Ergo: een tuber met autoblok-functie is het handigste zekeringsapparaat in een multi-pitch.

Naklimmer zekeren

De vraag wat de handigste manier is om de naklimmer te zekeren hebben we hierboven al beantwoord. De tuber met autoblok-functie werkt in vrijwel alle sitaties perfect. Het laten zakken van een naklimmer is echter relatief lastig, maar er zijn goede oplossingen voor bedacht.Wat de beste methode voor een specifiek apparaat heeft de fabrikant in de gebruiksaanwijzing uitgelegd. Let op dat de in afbeelding 1 en 2 weergegeven generieke methode in strijd kan zijn met wat de fabrikant voorschrijft.

Een tweede probleem kan optreden bij traverses naar de standplaats toe. Dan kan bij twee naklimmers een configuratie optreden waarbij het apparaat zo belast wordt dat het niet beide naklimmers kan blokkeren.

Tips bij zekeren van twee naklimmers:

• Bij twee naklimmers die gelijktijdig klimmen moet de autoblok-tuber ongehinderd alle kanten op kunnen bewegen om goed te kunnen functioneren/blokkeren.
• Laat de eerste naklimmer die op de stand aankomt direct met een bandlus een zelfzekering maken. Gebruik het zekeringsapparaat niet als zelfzekering. Een uitgebreide uitleg hierover vind je in het artikel 'Am Stand mit Tube'.
• Wanneer je bij 'Autoblok-tubers' in 'Guide-modus' de naklimmer laat zakken, moet je voor een extra zekering zorgen. Je voorkomt daarmee dat de klimmer onverwacht naar beneden valt wanneer de blokkering wordt opgeheven. In afbeelding 1 zie je de onveilige methode zonder extra zekering, in afbeelding 2 de veilige methode met extra zekering.

Afbeelding 1: Een generieke maar gevaarlijke methode om een tuber met autoblok-functie te deblokkeren. Het deblokkeren is lastig in geval van zware naklimmer(s) of wanneer de zekeraar zelf niet al te sterk (of al moe) is. Bij het opheffen van de blokkering van de naklimmer(s) bestaat gevaar dat deze ongeremd de volledige lengte van het touw naar beneden valt! Pas daarom altijd de methode in afbeelding 2 toe.

Afbeelding 2: Een generieke methode voor het veilig deblokkeren en laten zakken van een naklimmer met een tuber met autoblok-functie. De naklimmer aan het blauwe touw heeft touw nodig. De naklimmer aan het groene touw niet. De blokkering van het zekeringsapparaat (de afbeelding laat een oud type plate zien) wordt opgeheven door de karabiner met een bandlus naar boven te trekken. In het groene touw ligt een knoop - de naklimmer aan groen is hierdoor beveiligd tegen naar beneden vallen. De naklimmer aan blauw wordt (over het lichaam met een HMS) gezekerd naar beneden gelaten.

Voorklimmer zekeren

De vraag of je een voorklimmer op de stand het best over het lichaam of over de stand kunt zekeren is minder eenvoudig te beantwoorden. Veel heeft te maken met voorkeur. Conservatieve krachten in de Duitstalige bergsportwereld wisten tot enkele jaren geleden dat het zekeren over het lichaam levensgevaarlijk was. De rest van de wereld, en zeker degenen die uit het sportklimmen kwamen, trok zich hier niks van aan en zekerde voornamelijk over het lichaam. Een hausse aan ongevallen heeft dit niet opgeleverd... Wat is nu aan te raden? Is het zekeren over het lichaam veiliger bij grote vallen of bij een stand op mobiele zekeringen? Of is zekeren over de standplaats dan beter? De voordelen van de ene methode zijn tegelijkertijd de nadelen van de andere methode. Zie onderstaande tabel.

Houdt er rekening mee dat:

1. Let op dat het meer moeite kost om jezelf uit de situatie te 'bevrijden' als je over je lichaam zekert en je voorklimmer hulpeloos in het touw hangt.
2. Bij het zekeren van een voorklimmer over het lichaam moet je een dummyrunner (setje in standplaats) gebruiken of al vast de eerste tussenzekering van de volgende lengte inhangen (de zogenaamde 'Plusclip'). Zie afbeelding 3.
3. Gebruik alleen een dummyrunner als de haken van de standplaats betrouwbaar zijn. De belasting op de dummyrunner bij een val is namelijk hoog.
4. Bij routes met tussenzekeringen die bij een val waarschijnlijk zullen uitbreken of met extreem grote afstanden tussen de zekeringen heeft zekeren over de standplaats een lichte voorkeur. In afbeelding 4 kun je zien hoe je veilig over de stand kan zekeren met een tuber zonder plusclip of dummyrunner in geval van een standplaats met twijfelachtige zekeringen.
5. Wie onervaren is in het houden van (grote) vallen bij het sport- en tradklimmen zekert een voorklimmer liever over de standplaats dan over het lichaam.
6. Wie ervaren is in het houden van (grote) vallen bij het sport- en tradklimmen kiest de methode die het best bij hem/haar past.

Afbeelding 3: De Dummyrunner (setje in bovenste haak standplaats) en de plusclip (setje in eerste haak volgende lengte). In de rechter afbeelding heeft de klimmer de plusclip al ingehangen voordat hij stand heeft gemaakt.

Afbeelding 4: als je met een tuber(achtige) over de standplaats zekert zonder plusclip of dummyrunner moet je altijd met extra ingehangen karabiner werken. Na het inhangen van de eerste betrouwbare tussenzekering kan deze karabiner weggehaald worden. Let op dat de tuber vrij naar boven kan bewegen.

In de praktijk zijn er maar weing beperkingen aan het zekeren over het lichaam, mits je een ervaren zekeraar bent. Ben je geen ervaren zekeraar dan zeker je beter over de stand. of beter nog, je zorgt dat je een ervaren zekeraar wordt voordat je aan routes met meerdere touwelngtes begint. Zekeren over het lichaam is met name een goede oplossing in routes die met boorhaken zijn ingericht of die goed met mobiele zekeringen zijn te zekeren. Ervaren zekeraars/klimmers weten uiteraard dat persoonlijke ervaring en voorkeur een belangrijke rol speelt en dat voor hen de beste oplossing per situatie bepaald wordt.

Meer lezen/zien over dit onderwerp?

Als je meer over dit onderwerp wilt lezen dan zijn de beide onderstaande twee artikelen (in het Duits) aan te raden. Ze beschrijven uitgebreid de voor- en nadelen van de verschillende situaties en technieken.

• Download 'Am Stand mit Tube' (pdf).
• Download 'Sichern am Stand - Bequem oder solide?' uit DAV Panorama 3-2014 (pdf, 600 Kb).
• Lees ook het artikel over Standplaatsbouw in het NKBV Kenniscentrum.

Leestip: bedenk bij het lezen van de bovenstaande Duitse artikelen dat het tot voor kort absoluut not done was om over het lichaam te zekeren in de Duitstalige Alpenlanden. Lees deze artikelen dus ook vooral als een poging van de Duitse en Oostenrijkse Alpenvereine om hun achterban te laten wennen aan deze voor hen nieuwe techniek.

ENSA, het Franse opleidingsinstituut voor onder meer berggidsen in Chamonix, heeft enkele jaren geleden een video uitgebracht waarin ze hun standpunten delen:

• Shoud you change the way you belay?