De klimsport is een lastige sport om exact te definiëren, veel lastiger dan pak 'm beet een balsport met duidelijke spelregels, een vast omschreven speelveld, tijdsduur en aantal spelers. Toch kent ook de klimsport duidelijk omschreven vaste spelregels, vooral wanneer het als wedstrijdsport wordt beoefend, maar ook wanneer de sport in de vrije natuur wordt beoefend.

De basis

Het in één keer, zonder te vallen of uit te rusten, op eigen kracht met handen en voeten naar boven klauteren vormt de basis van alle klimdisciplines. Klimmen is een natuurlijke bewegingsvorm, ieder kind kan het en het is net zo natuurlijk als lopen of zwemmen. De sport is enorm divers. Klimmen kan binnen in de klimhal of buiten in de rots, op lage rotsblokken (boulders) via 30 meter lange sportklimroutes tot wanden van honderden meters hoog. Klimmen is niet alleen een leuke activiteit, het is ook door NOC*NSF erkend als topsport/internationale wedstrijdsport en is sinds 2020 een Olympische sport!

In de stad klim je op speciaal daarvoor gebouwde klimwanden. En in de vrije natuur klim je op rotswanden of rotsblokken in vaak spectaculaire natuur. Het indoor sportklimmen en de bijbehorende wedstrijdsport is onderverdeeld in drie disciplines, klimmen met touw (als wedstrijddiscipline lead genoemd), boulderen en speed, de minst beoefende discipline. Het klimmen in de vrij natuur kent naast het sportklimmen en boulderen nog veel meer disciplines, waaronder artificieel klimmen, rotsklimmen op eigen zekeringen (trad), multi-pitch klimmen en allerlei varianten er tussenin.

Routeklimmen / Lead

Routeklimmen doe je in Nederland in de klimhal waar je 10 à 20 meter hoge routes klimt, veilig gezekerd door je klimmaatje met een touw. Dat touw hangt in Nederland meestal al op z'n plek in een omlooppunt bovenaan de wand. Je klimt dan in 'toprope'. Er kan echter ook worden voorgeklommen, waarbij de klimmer het touw naar boven brengt. Dat is de manier hoe er ook bij wedstrijden wordt geklommen. Tactiek, techniek, inzicht, kracht en uithoudingsvermogen bepalen hoe hoog je komt. Bij wedstrijden wint de klimmer die het hoogst in de route komt. In sommige wedstrijdcategorieën bij bijvoorbeeld de jeugd worden de routes niet voorgeklommen, maar in toprope geklommen. Voorrondes van wedstrijden in Nederland worden 'flash' geklommen (men mag elkaar zien klimmen) en finales 'on-sight' (iedere klimmer stapt zonder kennis over de bewegingen de route in).

LEES MEER OVER DE KLIMSTIJLEN

Boulderen

Bij het boulderen worden korte routes (boulders, naar het Engelse woord voor rotsblok) op klimwanden van maximaal ongeveer 4,5 meter hoog geklommen. Boulderen is krachtiger en explosiever dan het klimmen van routes aan touw en nog meer dan klimmen een puzzel naar het vinden van de juiste methode. De sport doet een maximaal beroep op je kracht, inzicht en lenigheid. Bij wedstrijden is de winnaar de klimmer die de meeste boulders in zo min mogelijk pogingen klimt.

Speed

Speedklimmen is de (wedstrijd)discipline waarbij alles om snelheid en precisie gaat. Er wordt via een standaard-route zo snel mogelijk naar boven geklommen op een vijftien meter hoge wand. De klimmers klimmen in een duel tegen elkaar en de snelste klimmer van het tweetal gaat door naar de volgende ronde. Omdat de route altijd hetzelfde is kunnen er wereldrecords gevestigd worden. Het record staat op minder dan 6,5 seconden bij de vrouwen en minder dan 5,0 seconden bij de mannen!

Combinatie

Bij de Olympische Spelen in Tokyo 2020 bestond de wedstrijd uit een combinatie van de drie bovenstaande disciplines; het zogenaamde Combined format. De wedstrijd was een test voor wie alle drie de disciplines het best beheerst. Tijdens de Olympische spelen van 2024 in Parijs zijn tweemaal zoveel medailles te verdienen als in Tokyo. Er wordt gestreden om de winst in het gecombineerde lead+boulder format en tijdens een aparte wedstrijd voor speed.

Moeilijkheidsgraad

Zowel bij klimmen als bij boulderen worden routes ingedeeld in moeilijkheidsgraad. De moeilijkheid van een route wordt onder meer bepaald door de grootte van de grepen, de afstand ertussen, de mate van overhang van de klimwand en hoe continu de route is. Maar er is meer dan dat, klimmen is namelijk niet puur fysiek. Vaak is het niet meteen duidelijk wat de makkelijkste manier is om een route, of een passage in een route, te klimmen. Het zoeken naar de juiste oplossing, het vinden van de voor jou beste methode maakt dat klimmen ook veel van je hoofd vraagt. Bij het klimmen aan touw moet je zelf de oplossing vinden, terwijl je 'vecht' tegen verzurende onderarmen. En bij het boulderen zoek je vaak samen met je klimmaatjes naar de beste oplossing.

Klimmen in en rond Nederland

Klimmen kan indoor op speciaal daarvoor gebouwde klimwanden en met vaste spelregels. Maar het kan ook in de vrije natuur waar allerlei andere factoren invloed hebben. Je kunt klimmen op lage rotsblokken (boulders) maar ook op enorm lange routes in rotswanden van 1000 meter hoog. In Nederland kun je in vrijwel iedere grote stad minimaal één klim-of boulderhal vinden. En hoewel Nederland geen rotsen heeft, kun je vlak over de grens in België, Duitsland en Luxemburg uitdagende klimgebieden vinden. En wist je dat het mooiste bouldergebied van de wereld, Fontainebleau, net ten zuiden van Parijs ligt op slechts 4,5 uur rijden van de Nederlandse grens? Het klimmen in de rots is enorm afwisselend. Wie wat langer klimt en meer ervaring opgedaan heeft kan zijn horizon verbreden in lange multi-pitch rotsroutes op hoge rotswanden, of in avontuurlijke routes langs de Britse kust waar alle zekeringen zelf geplaatst moeten worden.

Materiaal

Als beginnend boulderaar heb je weinig meer nodig dan gemakkelijk zittende kleding, een paar klimschoentjes, en een zak met magnesiumpoeder (een 'pofzak') om je handen droog te houden. Als je buiten gaat boulderen dan heb je, afhankelijk van het terrein één of meerdere crashpads (valmat) nodig en een borstel om de grepen weer netjes schoon te poetsen. De klimmer heeft naast de klimschoentjes en pofzak een klimgordel en een zekeringsapparaat nodig. Als je buiten gaat klimmen heb je meer materiaal nodig, waaronder minimaal een touw en setjes, die de verbinding vormen tussen de haken in de rots en je touw. Voor het klimmen van multi-pitch routes of zelf te zekeren routes zonder haken heb je meer en specialistischer materiaal nodig.

Voor de meeste klimgebieden is er een gidsje te koop waar precies in staat waar je de boulders of routes kunt vinden, welke stijl ze hebben, hoe lang en hoe moeilijk ze zijn.

Cursussen

Je kunt in Nederland op veel plekken een klimcursus volgen die wordt afgesloten met een klimvaardigheidsbewijs. Dit kan onder meer bij de bij de NKBV aangesloten verenigingen en regio's. Daarnaast worden in veel klimhallen cursussen met dezelfde inhoud als de NKBV cursussen gegeven. Al deze cursussen worden afgesloten met een klimvaardigheidsbewijs. De beginnende klimmer start met de indoor toprope cursus. Dit is de basiscursus om te leren sportklimmen met touwen die al in de routes hangen (toprope). Wie verder wil gaan met de klimsport kan dat doen door de cursus indoor voorklimmen (zelf touw naar boven brengen) te volgen. Het sportklimmen in de echte rots leer je in de basiscursus Outdoor Voorklimmen single-pitch. Daarnaast zijn er de aanvullende cursussen multi-pitch, waarbij je sportklimroutes van meerdere lengtes leert klimmen, en trad (traditioneel klimmen), waarbij je routes leert klimmen met je eigen (mobiele) zekeringen. De bouldersport is zo laagdrempelig dat het niet nodig is om er een cursus voor te volgen.

Klimmen in de rots

Het klimmen in de rots is nog veel diverser dan het klimmen op de klimmuur. Naast het sportklimmen en het boulderen zijn er nog veel meer disciplines, zoals artificieel klimmen, rotsklimmen op eigen zekeringen (trad), multi-pitch klimmen en allerlei varianten en klimstijlen. Wat houden deze stijlen allemaal in?

Sportklimmen

Het klimmen van routes (in de rots of op de klimwand) die voorzien zijn van boorhaken die vast in de rots zijn bevestigd. De haken zijn vaak om de circa 2 à 4 meter geplaatst en kunnen een val betrouwbaar houden.

Traditioneel klimmen (trad)

Het klimmen van routes op rotsen die niet van boorhaken zijn voorzien. De klimmer moet de benodigde (tussen)zekeringen die voor de beveiliging zorgen en een val op kunnen vangen zelf in gaten of spleten in de rots plaatsen. Na de klim worden de zekeringen weer verwijderd door de klimmer(s).

Artificieel klimmen

Het beklimmen van rotswanden waarbij van allerhande mobiele zekeringsmiddelen gebruik gemaakt wordt voor de voortbeweging. De klimmer hangt hierbij continu in de tussenzekeringen, in tegenstelling tot alle andere takken van de klimsport waar het de klimmer zelf is die met handen en voeten op eigen kracht omhoog klimt.

Deep water soloing

Het klimmen van routes op steile rotswanden boven de zee zonder touw. Een vorm van free solo klimmen (klimmen zonder touw) die relatief ongevaarlijk is. Vallen is bij kalm weer, warm water en goede zwemkunsten de eerste meters vrij onproblematisch, maar met toenemende hoogte wordt de sport risicovoller.

Boulderen

Het boulderen op rotsen kan zowel op rotsblokken als onderaan rotswanden worden gedaan. Klimmers nemen meestal draagbare valmatten mee om de ondergrond te egaliseren en een val op te vangen. We spreken over zogenaamde 'highballs' (highball boulders) als de boulderroutes zo hoog zijn dat veilig kunnen vallen niet echt meer een optie is. Het is de vraag of de hoogste routes die op deze manier geklommen worden (tot 15 meter!) nog wel boulders zijn, of dat dit al klimroutes genoemd moeten worden.

Lengte van routes

Sportklimmen, trad klimmen en artificieel klimmen kan je op rotswanden doen die in hoogte variëren van een woonhuis tot ruim over de 1000 meter. Er zit natuurlijk een praktische grens aan de lengte die je in één keer kan klimmen. Rotswanden die hoger zijn dan pak 'm beet 40 meter worden daarom voor het gemak opgedeeld in meerdere 'touwlengtes'. We spreken dan ook van single-pitch routes en multi-pitch routes.

• Single-pitch
  • Routes tot één touwlengte (meest tussen 10 en 40 meter).
• Multi-pitch
  • Routes van meerdere touwlengtes op hoge rotswanden. Na de klim moet omgelopen of abgeseild worden.