Een trend in de klimsport is dat er in steeds meer Nederlandse klimhallen kan worden voorgeklommen. De Noardwand in Leeuwarden is daar een voorbeeld van. Voorklimmen biedt een extra dimensie wat betreft de mentale en fysieke aspecten die nodig zijn bij het klimmen. De klimmer is veel bewuster bezig met het verloop van de route en zijn positie ten opzichte van de haken. De mogelijkheid van een forsere val dan bij topropen is daar debet aan. Voorklimmen is niet alleen een leuke aanvulling op het topropen, maar ook een ideale manier om alvast fysiek en mentaal te oefenen voor het klimmen in de rotsen.

Krachten

Voorklimmen vraagt wel om extra aandacht, kennis en kunde bij het zekeren. De krachten die optreden bij een flinke voorklimval zijn flink groter dan bij het topropen. Bij een onverwachte val kan een onvoldoende geoefende zekeraar hierdoor verrast worden. Een klimmer in toprope blokken en laten zakken is niet zo moeilijk aan te leren. Maar een flinke onverwachte voorklimval houden is andere koek.

Incidenten

Het is in klimhallen en bij de NKBV opgevallen dat er in Nederlandse klimhallen de laatste tijd relatief veel incidenten zijn geweest (zie klimongevallen.nl) waarbij de zekeraar niet in staat bleek de voorklimmer goed te zekeren. In veel gevallen leidde dat tot een val tot op de grond. Gelukkig meestal niet met ernstig of levensbedreigend letsel als gevolg, al was dat in sommige gevallen meer geluk dan wijsheid.

Enkele voorbeelden van op klimongevallen.nl gemelde fouten bij het zekeren van voorklimmers.

Halfautomaten en autotubers

Sinds enkele jaren raadt de NKBV het gebruik van halfautomaten of autotubers aan bij het zekeren van voorklimmers. De voornaamste reden hiervoor is dat onderzoek heeft uitgewezen dat deze zekeringsapparaten meer veiligheid bieden dan tubers. Maar het zijn geen wondermiddelen. Het voornaamste risico van elk type zekeringsapparaat zit namelijk in de gebruiker. Wanneer de bovenstaande incidenten geanalyseerd worden, dan blijkt dat vier factoren een belangrijke rol spelen:

• onoplettend zekeren;
• niet weten hoe het specifieke zekeringsapparaat bediend moet worden;
• niet weten wat de veelvoorkomende foutscenario's in de bediening zijn;
• ongeoefend zijn in het houden van onverwachte vallen.

Halfautomaten zoals de Petzl Grigri kunnen zo bediend worden dat de gebruiker de remwerking opheft. Meestal gebeurt dit bij het (snel) touw uitgeven. Bij de Grigri kun je tijdens het uitgeven van het touw de remwerking blokkeren door met de remhand de hendel te omvatten en/of naar beneden te drukken. Valt een klimmer precies op dat moment, dan bestaat de kans dat het apparaat niet remt. Wanneer je het appraat op de door Petzl voorgeschreven methode bedient dan bestaat dit risico niet.

Bij autotubers is een ander foutscenario mogelijk. Bij vrijwel alle typen autotuber is tijdens het touw geven een (kortstondig) moment van parallel touwverloop mogelijk wanneer de zekeraar de het touw in de remhand parallel aan het touw naar de klimmer houdt (zie afbeelding rechts). Komt de klimmer precies op het moment te vallen wanneer de hand van de zekeraar in deze positie is, dan zal het touw quasi ongeremd door het apparaat en de hand van de zekeraar lopen. Deze handpositie is te vermijden door met korte slagen te zekeren en de remhand niet boven het apparaat uit te laten komen. Oefening baart hierin kunst. Het is wel zaak hier bewust van te zijn. Wanneer je als gebruiker namelijk niet bekend bent met deze problematiek, dan is de kans groot dat je jezelf een foutieve manier van zekeren eigen maakt.

Zijn autotubers en halfautomaten door deze mogelijke bedieningsfouten inherent gevaarlijk? Nee, dat zijn ze niet. Je mag ze echter niet als wondermiddel gebruiken en laks en slordig gaan zekeren. Als je deze zekeringsapparaten als een back-up systeem ziet, bovenop correct zekeren, dan voegen ze absoluut extra veiligheid en extra gebruiksgemak toe aan het zekeren.

Bewust en zorgvuldig zekeren

Als zekeraar draag je de volledige verantwoordelijkheid voor het goed en veilig zekeren van je klimmaatje. Je hebt letterlijk iemands leven in handen. Jij moet daarom je zekeringsapparaat tot in de puntjes kennen en beheersen, en in het bijzonder de bovengenoemde gebruikelijke fout-scenario's. Laat je hierbij steken vallen, dan is er werk voor je aan de winkel!

Hoe je correct moet zekeren leer je in eerste instantie bij een klimcursus. Maar wanneer je later overstapt op een ander zekeringsapparaat dan moet je de juiste bediening uit de gebruiksaanwijzing van de fabrikant halen, of je vraagt advies bij meer ervaren gebruikers in je klimhal of klimclub. Daarnaast stel je je op de hoogte van mogelijke bedieningsfouten en ga je flink oefenen. Om je hierbij te helpen hebben de meeste fabrikanten van zekeringsapparaten video's die tonen wat de correcte bediening van hun producten is. Dergelijke video’s vind je ook in het kenniscentrum.

Veilig zekeren bij sportklimmen

Oefenen

Het regelmatig oefenen met het houden van vallen speelt niet alleen als je overschakelt op een nieuw zekeringsapparaat. Ben je als je al 10 jaar klimt (en dus ook zekert) per definitie een goede voorklimzekeraar? Nee, want een goede voorklimzekeraar word je niet door veel te klimmen. Je wordt het pas door veel te oefenen met het houden van vallen, en in het bijzonder het houden van onverwachte vallen.

Een onverwachte voorklimval verloopt namelijk in zo'n kort tijdsbestek dat er onvoldoende tijd is om er bewust op te anticiperen. Jouw reactie op een val moet daarom geautomatiseerd zijn. En dat lukt pas als je veel geoefend hebt. Het is een hele grote pre als je zelf ook ruime ervaring hebt met voorklimvallen. Alleen dan weet je uit eigen ervaring wat de prettigste manier van het opvangen en afremmen van een val is voor de klimmer.

Wat is je zekerniveau?

Stel jezelf vraag: hoe goed zeker je? Is je 'zekerniveau' net zo hoog als je klimniveau? Of kun je er nog verbetering in boeken? Doe de test:

• Hebben jij en je klimmaatje na je voorklimcursus bijna geen voorklimvallen gemaakt?
• Ben je soms gespannen of zelfs angstig als je klimmaatje dreigt te vallen?
• Bedien je jouw zekeringsapparaat op je eigen manier (niet volgens de gebruiksaanwijzing van de fabrikant)?
• Zeker je op blote voeten?
• Ben je bekend met de typische bedieningsfouten van jouw zekeringsapparaat?
• Weet je altijd waar je eindigt als je hard richting (of zelfs tegen) de wand wordt getrokken bij een voorklimval?

Als de eerste vier antwoorden bevestigend waren en de laatste twee ontkennend, dan is het verstandig om extra aandacht aan je zekeren te besteden. Dat kan ook door via je klimhal (of je vereniging) te vragen naar iemand die je de fijne kneepjes kan bijbrengen. Op veel plaatsen in het land kun je namelijk een les of cursus volgen om de fijne kneepjes van het zekeren of vallen bij het voorklimmen te leren. Als je op zoek bent naar meer informatie over veilig zekeren dan raden we het artikel Veilig zekeren bij sportklimmen aan. Hier vind je twee video’s die de meest gemaakte fouten bij het zekeren laten zien zijn. En je vind filmpjes die laten zien hoe de meeste zekeringsapparaten bedient horen te worden.

Ben je instructeur? Lees dan de hele NKBV Aanbeveling voor veilig zekeren bij het sportklimmen.

Een goede zekeraar:

• Beseft dat hij andermans leven in handen heeft
• Bedient het zekeringsapparaat volgens de gebruiksaanwijzing
• Is altijd alert en omsluit met de zekeringshand continu het touw
• Oefent regelmatig met het houden van vallen
• Laat zich niet verrassen door een onverwachte val.

Check? Check!