De parallelle spleten in Ettringen lijken perfect om met cams te zekeren. Maar schijn bedriegt. In de video hieronder zie je hoe een perfect geplaatste cam zonder noemenswaardige moeite uit de rots wordt getrokken! Hoe is dat mogelijk met een goed geplaatste cam?!?

Een ogenschijnlijk perfect geplaatste cam in het basalt van Ettringen. Wat zou mis kunnen gaan? Video: video Maarten Koornwinder.

Patina
Een cam functioneert bij de gratie van (voldoende) wrijving met de rots. De kracht waarmee de cam naar buiten wordt getrokken is geringer dan de weerstand die de cam als gevolg van de wrijving met de rots ondervindt. Oftewel: de cam blijft zitten waar ie zit. Sommige rots, zoals leisteen of hele compacte kalk heeft van nature weinig wrijving, terwijl graniet of gneiss juist veel wrijving heeft. Met het basalt in Ettringen gaat het qua wrijving alle kanten op. Hier is de ruwheid van de rots afhankelijk van de plek waar je klimt, de expositie, en de korst die op de rots zit, en varieert van glasachtig glad tot schuurpapier-ruw. In het ergste geval is de wrijving van de rots quasi nul.

In bepaalde sectoren van Ettringen zit een dunne laag mineralen, algen en korstmossen die erg weinig wrijving heeft op de onderliggende ruwe rots. Deze 'patina' is vooral bij vochtige condities erg glad, vergelijkbaar met glas of een gepolijste vloer... Een cam ondervindt in dergelijke rots bijna geen weerstand en kan bij een val uit de spleet getrokken worden. Stel je een spleet tussen twee glasplaten voor. Het is duidelijk dat een cam dan niet werkt.

Het meest berucht zijn de 3 groeven bij Mayen, (Finsterlay, Schwarzer Zirkel en Dornental). Het meest tricky was een deel van de Schwarzer Zirkel, een sector die inmiddels gesloten is. In de route 'Einsichten eines Morphinisten' maakte iemand zelfs een grounder doordat een cam uit de rots kwam zetten en brak daarbij zijn rug. De gladde rots vind je ook het en der in de andere sectoren, vooral in noordwanden die lang vochtig zijn. Dergelijke rots is één van de redenen waarom er soms haken naast een op het eerste oog perfect zelf af te zekeren spleet zitten.


Hier op de Grosse Wand is de gelige laag van ijzer- en kleimineralen die de donkergrijze rots bedekt duidelijk zichtbaar. In deze zonnige sector en vrijwel altijd droge sector is de patina weinig problematisch. Algen en korstmossen krijgen hier geen kans. Bij sectoren die in de schaduw liggen is dat anders.


Veel spleetroutes in Sektor Finsterlay, waar ook een patina op de rots zit, zijn wel behaakt.

Strategisch klimmen en plaatsen
De beste remedie is om te wachten tot de rots droog is. Plaats in dat geval op strategische punten telkens dubbele of driedubbele zekeringen. Wat helpt is om cams boven vernauwingen van de spleet te plaatsen en om ze daarnaast een klein beetje heen en weer te bewegen bij het plaatsen. Bij een voldoende markante vernauwing is een passieve zekering, zoals een nut, 'meestal' veiliger dan een actieve zekering (cam). Check ook visueel dat de cam op de ruwste plek zit. Je cam zonder kijken of nadenken klakkeloos plaatsen is in dit soort rots onverstandig. Belangrijk is dat de cam, tijdens een val, in de juiste richting wordt belast en niet in beweging kan komen, want als dat gebeurt dan is het vaak te laat. Een cam extra diep in de spleet plaatsen kan nog soelaas bieden, maar is geen garantie. Totem cams kunnen, door hun speciale bouwwijze, waarschijnlijk ook net een beetje extra druk op de rots uitoefenen.

Moet je nu alle spleten in Ettringen wantrouwen? Nee, met een hele eenvoudige check kun je de grootste problemen ondervangen. Als de rots de typisch donkergrijze/zwarte kleur van basalt heeft is er weinig aan de hand. Maar wanneer een gele of groen-gele laag het gesteente bedekt dan moet je oppassen. Ook wanneer de spleet gitzwart is en je zelfs bij droog weer vochtige plekken ziet met kleine witte vlokjes (steenzout) dan moet je oppassen.


Afbeelding links: de donkergrijze en ruwe rots. Afbeelding rechts: patina en algen - vorsicht!

Ontstaanswijze
De patina op rots is zowel mineraal van oorsprong (vaak ijzer-, mangaan- en magnesiumoxiden maar ook kleimineralen) als biologisch (bacteriën, algen, korstmos). Daarnaast kunnen steenzouten voor gladde rots zorgen. Je zult in de praktijk vaak een combinatie van deze factoren aantreffen. In droge toestand is de rots waar dit speelt nog wel redelijk safe te beklimmen mits je cams dubbel of driedubbel plaatst. Vocht zorgt, vooral in het geval van zouten, kleimineralen en biologische factoren, voor een slijmlaag die levensgevaarlijk is. Tref je dit soort condities aan? Ga dan naar een andere sector die droog is. Dat is niet alleen veel safer, maar ook veel relaxter klimmen...

Als je afdaalt in de Schwarzer Zirkel kun je op de rots rechts van je duidelijk de patina/korst van de rots af peuteren.

Bottom line
Er zijn de afgelopen jaren in Ettringen veel ongelukken en bijna ongelukken met Nederlandse klimmers gebeurd. De rots in het gebied lijkt ogenschijnlijk bombproof en met de nieuwe set cams aan de gordel kan je niks gebeuren, toch? Fout gedacht. Behalve de soms te gladde rots voor cams, zitten er in Ettringen soms enorme brokken rots los. Haken zitten niet altijd op veilige of logische plaatsen en vallen is daardoor niet zonder meer safe. In Ettringen kun je simpelweg niet in iedere route klimmen alsof je in de klimhal bent. Vallen is soms geen optie. Zeker niet wanneer maar één tussenzekering je voor een grounder behoedt. Be safe, en plaats een extra zekering. Check ook de actuele info over losse haken, losse rots, kapotte fixsetjes en nieuwe routes op klettern-ettringen.de.