Regelmatig duiken er video's op social media op die gaan over de breeksterkte van bandlussen. In die video's zie je bandlussen breken omdat een stalen valgewicht een factor 2 val in de bandlus maakt. Veel reactie's zijn in trant van 'dit is volkomen nieuw voor me', of 'hoe kunnen fabrikanten in vredesnaam zulke gevaarlijke bandlussen op de markt brengen'. De video's laten echter niets zien wat niet al jaren bekend is in de klim- en bergsport:

• Knopen reduceren de sterkte van touw en bandlussen aanzienlijk, tot maximaal circa 50%. Er is, ongeacht het materiaal waarvan touw of bandlussen gemaakt zijn, altijd sprake van een forse reductie van de breeksterkte.
• Dyneema en vergelijkbare UHMWPE (= ultra high molecular weight polyethylene)-weefsels (bijv. Spectra) hebben andere eigenschappen dan polyamide-weefsels (nylon). UHMWPE is minder elastisch. Een schokbelasting zal daardoor leiden tot hogere piekbelasting. En dus sneller tot het breken van de bandlus.
• UHMWPE is gladder dan polyamide waardoor knopen bij lagere belasting zullen doorslippen.

Afbeelding boven: Tabel met breeksterkes van bandlussen die tijdens de video van DMM getest worden. Bron afbeelding: DMM.

Positieve punten UHMWPE overheersen de negatieve

Gelukkig voor klim- en bergsporters overheersen de positieve eigenschappen van UHMWPE ten opzichte van nylon de negatieve eigenschappen. En omdat 'elk nadeel z'n voordeel heb' is kan zelfs het gladder zijn van Dyneema als voordeel worden uitgelegd. Zo zal een hele mastworp gelegd in een UHMWPE bandlus bij belasting eerder doorlopen dan een hele mastworp die in een nylon bandlus is gelegd. De piekbelastingen die optreden zullen door het doorslippen afgetopt worden. Het belangrijkste voordeel van UHMWPE bandlussen is echter dat ze licht en smal zijn. Je kan er daardoor meer va meenemen en ze in kleinere gaten als zandloper gebruiken.

Een valgewicht is geen menselijk lichaam
Het is belangrijk om bij het bekijken van de DMM video's te beseffen dat de praktijk anders is dan de meetopstelling van DMM. Een menselijk lichaam is namelijk geen statisch valgewicht. Het zal vervormen bij het opvangen van een val en de piekbelasting zal daardoor fors lager zijn. Het is in de praktijk niet mogelijk om een bandlus te breken bij een val op de standplaats. Dit neemt niet weg dat het maken van een zelfzekering met het (dynamische) klimtouw en/of het gebruik van een dynamische standslinge (bijv. Beal Dynaclip of Petzl Connect) iets veiliger is dan het gebruik van niet-dynamische bandlussen. Het is echter vooral comfortabeler, want elke beweging wordt iets gedempt door het elastische touw. Beter iets rek, dan geen rek.

Ultralichtgewicht? Korte levensduur

Veel UHMWPE bandlussen zijn ultralichtgewicht uitgevoerd. Het is tegelijkertijd het unique selling point als het grootste nadeel. De breedte van een slinge is vaak maar 8 of soms zelfs maar 6 mm. Gekoppeld aan de materiaaleigenschappen van Dyneema leidt dat er toe dat dergelijke bandlussen in het gebruik snel slijten. De vezels van de bandlus schuren zichzelf door, de bandlus wordt pluizig en verliest aan breeksterkte. Natuurwetten gaan dus ook voor bandlussen op; ultralichtgewicht staat gelijk aan een korte levensduur. Wie dat begrijpt en z'n UHMWPE bandlussen op tijd in de kliko gooit kan veilig op pad met deze ultralichte producten.

Conclusies

• UHMWPE slinges zijn veilig om te gebruiken, mits je de beperkingen kent. Dat gaat voor elk uitrustingsstuk op!
• UHMWPE slinges hebben specifieke voordelen (o.a. door hun smalle diameter zijn ze beter door dunne openingen te halen).
• UHMWPE slinges zijn niet de meest duurzame optie. Zo gaan UHMWPE slinges beduidend minder lang mee dan dikkere slinges van 100% nylon of mengweefsels.
• Je hoeft je geen zorgen te maken over een knoop in een UHMWPE slinge (zoals bij een met het 'weiches auge' voorbereide standplaatsslinge.
• Je kan UHMWPE slinges als zelfzekering op de stand gebruiken. Je moet aleen niet boven de stand uitklimmen en vervolgens vallen. Dat is iets wat je zowiezo nooit moet doen, ongeacht het type zelfzekeringsslinge. De enorme klap die DMM in hun video's laat zien zal bij een menselijk lichaam op de standplaats niet voorkomen. Ja, het zal pijn doen, en nee je zult de slnge niet breken.
• Belast slinges niet als enkele streng, maar altijd als dubbele streng. Dat geldt zowel voor nylon als voor UHMWPE.

Meer lezen?
Voor wie meer wilt weten over het gebruik van UHMWPE en polyamide bandlussen zijn onderstaande artikelen van BergundSteigen en de DAV Sicherheitsforschung een aanrader (Duitstalig). Het artikel 'Schlingenrisse an Standplätzen' handelt over een ongeval waarbij een UHMWPE hulptouwtje op een standplaats brak. De oorzaak was echter niet zozeer het feit dat UHMWPE materiaal gebruikt is, maar de wijze waarop de standplaats opgebouwd was, namelijk als enkele steng met een knoop in de hanger van een ijsboor.

• 'FAQ Dyneema', Bergundsteigen.
• 'Dyneema in der Bergsportpraxis', Bergundsteigen.
• 'Careful what you trust – the aging of sling material', DAV Sicherheitsforschung.
• 'Schlingenrisse an Standplätzen', Bergundsteigen.
• 'Alte Schlingen & Reepschnüre', BergundSteigen.
• 'Gerissene Schlingen', BergundSteigen.