klimblessures.nl wil de klimmer met een blessure informeren en de weg wijzen naar fysiotherapeuten die gespecialiseerd zijn in behandeling van sportklimblessures. we hebben op deze plek informatie over de meest voorkomende blessures verzameld, gestructureerd en van een waardeoordeel te voorzien. dit is gebaseerd op een consensus van een aantal Nederlandse fysiotherapeuten die zich specifiek of hoofdzakelijk bezig houden met sportklimblessures.

In dit artikel behandelen we de blessures bij jeugdige klimmers en boulderaars. Er wordt (voor zover mogelijk) onderscheid gemaakt tussen wetenschappelijk bewezen behandelmethoden en niet bewezen methoden. De informatie op deze site is ook bedoeld voor (para)medici om kennis op te doen over sportspecifieke blessures en behandelmethoden. 

Algemeen

Kinderen kunnen veel plezier beleven aan de klimsport, op alle niveaus. In bepaalde leeftijdscategorieën hebben ze door hun kracht/gewicht verhouding zelfs een voordeel te opzichte van volwassenen, waardoor kinderen soms op relatief jonge leeftijd al een hoog klimniveau kunnen bereiken. Aan de andere kant zijn concentratie, controle en focus vaak relatief minder ontwikkeld. In combinatie met jeugdige onverschrokkenheid kunnen hierdoor ernstige blessures en ongevallen ontstaan. Daarbij zijn kinderen geen kleine volwassenen.

Het belangrijkste verschil is dat kinderen ook blessures kunnen krijgen die hun ontwikkeling en groei kunnen verstoren. Er zijn een heel aantal fysieke verschillen tussen kinderen/Jeugd en volwassenen. Zo zijn bijvoorbeeld de pezen van kinderen/jeugd vaak sterker dan het bot. Waar bij volwassenen vaak peesletsel optreedt, zal bij kinderen bij vergelijkbaar letsel eerder het bot of de groeischijf breken. Zolang een kind nog in de groei is zijn de groeischijven een zwakke plek in het bot. Vooral in de periode dat de groeischijven van de vingers sluiten (tussen de 13 en 17 jaar) is het risico op groeischijfbreuken het hoogst. Als er een breuk optreed in zo’n groeischijf, kan dit leiden tot groei en standsafwijkingen die het leven lang tot hinder blijven.

Er zijn een aantal belangrijke richtlijnen voor jeugd training tav blessure preventie. Deze richtlijnen gelden vooral voor kinderen die structureel klimmen.

• Klimtraining moet altijd onder supervisie van een volwassen gecertificeerd sportklimtrainer plaatsvinden, en een goede warming-up en cooling-down zal altijd onderdeel zijn van deze training.

• Kinderen onder de 18 zouden geen gebruik moeten maken van het campus board om schade aan vingers te voorkomen. Tot de 20 jaar raden wij het af en denken we dat er met andere vormen van trainen een beter resultaat te behalen valt. Een artikel op BMC geeft een mooi overzicht over de achterliggende gedachten.

• Training met extra gewichten wordt afgeraden.

• Het is belangrijk dat er veel afwisseling in de klimtraining zit, en dat explosiviteit, snelle kracht, en knijpkracht worden afgewisseld met duur, balans, lichaamsspanning en ervaring. Te eenzijdige training geeft een verhoogde kans op blessures. Er zijn duidelijke richtlijnen over training bij kinderen ontwikkeld, welke onderschreven worden door de NOC NSF. 

• Let op goed eten en voldoende rust. Klimmers hebben vaak een tengere lichaamsbouw. In de pubertijd kan de lichaamsbouw veranderen. Afvallen is echter zeer zelden nuttig in deze leeftijdscategorie, en kan tot groei en ontwikkelingsachterstand leiden. Voldoende, gezonde en gebalanceerde voeding is essentieel voor goede prestaties. Eetstoornissen komen relatief vaak voor bij klimmers. Een professionele begeleiding van deze sporters is daarom essentieel.

• Wissel af met klimschoentjes. Let op dat de klimschoentjes niet te klein zijn, en de krapste klimschoentjes alleen voor de moeilijkste routes worden gebruikt. Bij kinderen die veel klimmen kunnen de kleine schoentjes tot groeistoornissen in de voeten leiden. Mogelijk is een hardere schoen die meer steun geeft en niet al te klein is beter voor een kindervoet.

Groeischijfbreuken

De klachten: Pijn in het middelste kootje van de vinger tijdens en na het klimmen. De intensiteit van de klachten kan erg verschillen van een lichte pijn waar je doorheen kunt klimmen tot een heftige pijn die klimmen nagenoeg onmogelijk maakt. Soms is de vinger gezwollen of verkleurd bij bewegen kan het daardoor stijf en pijnlijk zijn met name bij maximale strekking of buiging. De pijn treedt op of word erger tijdens op na het klimmen. Een groeischrijfbreuk komt meestal door een te zware belasting over een langere periode waarin de klachten langzaam erger worden. De klachten kunnen ook plotseling ontstaan door een krachtige beweging bij boulderen/klimmen, met name specifiek bij ‘crimping’ op knijpgreepjes. De meest beruchte oorzaak is het campusboard. De arts van het Duitse jeugdteam beschreef dat van alle jeugd onder de 18 onder haar verantwoordelijkheid die systematisch op een campus board trainde 2/3 een groeischijfbreuk kreeg. Daarom raden wij het trainen op een campusboard ten strengste af voor jeugd/kinderen onder de 18. Soms is het niet duidelijk wanneer de breuk opgetreden is. Soms zijn de klachten heel subtiel en na een week alweer over, terwijl de breuk nog helemaal niet genezen is.

Wat is het: De groeischijven zijn de groeikernen van de botten. Ze zorgen voor lengtegroei van het bot. Ieder bot een groeischijf. Wanneer een bot volgroeid is dan sluit de groeischijf zich, en wordt deze onderdeel van het bot. Sommige botten (zoals de schedel) zijn vroeg volgroeid, sommigen pas laat. De groeischijven van de handen en vingers zijn een van de laatsten die sluiten. Zolang een groeischijf nog niet gesloten is, is het de zwakste plek van het bot. Als er een breuk ontstaat in de groeischijf kan het zijn dat er in dit deel van het bot geen groei meer kan plaatsvinden. Hierdoor kan een scheefgroei van het bot ontstaan. Dit is bijzonder hinderlijk.

Diagnose: Een groeischijfbreuk kan soms op een röntgenfoto gezien worden, maar wordt ook vaak gemist. Een MRI geeft uitsluitsel.

Behandeling: Een groeischijfbreuk geneest vooral met rust, tenminste 14 dagen een spalk (als je er op tijd bij bent. Na 8 weken word er een controle MRI of röntgenfoto gemaakt. Als na 8 weken de breuk goed hersteld blijkt te zijn, kan er voorzichtig gestart worden met trainen onder begeleiding van iemand met ervaring met deze blessures. Wanneer er weer gestart wordt met trainen is het belangrijk dat je pijnvrij traint, want pijn betekend in dit geval ‘terug bij af’ in het herstel. Bovendien kan te vroeg starten met training leiden tot genezingsproblemen van de groeischijf, waardoor uiteindelijk een groeistoornis in de vinger kan ontstaan.

Advies specifiek voor jeugdklimmers: Belangrijk is dat je met vingerklachten goed advies krijgt, zeker als ze terug komen. Liever een keer te vaak naar de fysio/arts dan dat je een groeischijfbreuk mist. Zorg dat je bij een groeischijfbreuk goede specialistische begeleiding krijgt bij een van de klimfysio’s of een handencentrum.

Meer lezen?
Mathieu Ceron heeft voor Siked! een artikel geschreven over blessures bij jeugdklimmers
Kid Crushers. Is dat gezond?

Heeft u een opmerking over de inhoud van deze pagina, stuur dan een mail naar sport@nkbv.nl, voor persoonlijk advies, neem contact op met één van de fysiotherapeuten.