Ragna Debats is sterker dan ooit – fysiek én mentaal

De eerste keer dat ik de Nederlandse Sky- en trailrunster Ragna Debats (39) sprak, ongeveer een half jaar geleden, was ze zich aan het voorbereiden op het nieuwe wedstrijdseizoen. Ze voelde zich fysiek sterker dan ooit, vertelde ze me tijdens een wandeling door de bergen boven Barcelona – Ragna woont al jaren in Spanje, met haar echtgenoot Pere en hun dochtertje Onna. Maar aan haar mentale kracht twijfelde ze nog een beetje. Tijdens een eerdere wedstrijd was het haar niet gelukt de nummer 1 in te halen. Ze werd tweede, en blikte op die wedstrijd terug met verwondering: “Eigenlijk denk ik dat ik had kunnen winnen. Ik ben fit, heb goed getraind. Maar het voelt soms alsof iets in mij nog niet gelooft dat ik werkelijk kampioen kan worden.”

Als ik Ragna opnieuw spreek – ditmaal is ze in Nederland op bezoek bij familie -  lijkt het wel of er veel meer tijd gepasseerd is, dan de zes maanden die ertussen zaten. Ze is inmiddels Europees Kampioen Skyrunning (2017), IAU Wereldkampioen Trailrunning (2018) én Wereldkampioen Skyrunning 2018. Aan haar mentale kracht twijfelt ze niet meer: “sta ik bij de start, dan geloof ik tegenwoordig oprecht dat ik kan winnen. En sinds ik dat geloof, win ik bijna alles.”

De toevoeging van een sportpsycholoog in haar team heeft voor haar het grote verschil gemaakt. De fysiotherapeut, haar trainer en haar diëtist zorgden er de laatste jaren al voor dat ze lichamelijk in goede conditie bleef; nu helpt de sportpsycholoog haar bij het opbouwen van de mentale kracht. “Tijdens een sessie met haar praten we eerst over een voorgaande wedstrijd. Wat ging er goed, wat was er lastig, waar kreeg ik het zwaar, en hoe ging ik daarmee om? Daarna gaan we vooruitkijken: naar een wedstrijd die op de planning staat. We doen een visualisatie-oefening, waarin ik me probeer voor te stellen wat ik ga ervaren tijdens het rennen. Wanneer ga ik het zwaar vinden? Wanneer gaan mijn benen pijn doen? En wat voor gedachten ga ik daarbij denken? Negatieve gedachten, of de angst dat je misschien niet op je snelst gaat lopen, kunnen je enorm tegenhouden in een wedstrijd.”

Ze neemt de pijnlijke benen als voorbeeld, om uit te leggen met welke oefening ze ervoor kan zorgen dat ze ondanks negatieve gedachten of angst, toch op haar toppen kan presteren. “De truc is om de negatieve gedachten, om te zetten naar positievere. Ik denk bijvoorbeeld vaak tijdens een wedstrijd aan de pijn in mijn benen. ‘Oh, ze gaan al zeer doen’, denk ik dan, ‘nu ga ik het niet redden.’” De sportpsycholoog leerde haar om op die momenten terug te denken aan wedstrijden waarin ze ook pijn in haar benen kreeg, maar tóch won. Of aan wedstrijden waarin de pijn na enige kilometers weer verdween. “Die voorbeelden zijn er namelijk ook. En als ik me van tevoren al oefen om me daaraan vast te houden, lukt dat me tijdens een wedstrijd ook beter.”

Het oefenen had vrijwel direct resultaat, vertelt ze enthousiast. Waar ze vroeger nogal eens geïntimideerd kon zijn als ze zag welke ándere, goede lopers er in een wedstrijd mee zouden doen, denkt ze nu: “ik kan deze wedstrijd winnen.” En waar ze zich vroeger geregeld druk maakte als ze zich niet zo rustig had kunnen voorbereiden, als ze het liefst doet voor een wedstrijd, richt ze haar gedachten nu op al die keren dat ze goed presteerde terwijl ze zich een beetje moe, zwak of gehaast voelde. Soms spreekt ze zichzelf toe tijdens het rennen, herinnert ze zichzelf eraan dat ze dit kan, dat het haar zal lukken. En dan loopt ze verder – met meer focus en zelfvertrouwen, dan daarvoor.

“Dat betekent niet dat ik nooit meer aan mezelf twijfel”, verduidelijkt ze. “Ik vind het prettig als ik ruim de tijd heb om me op een belangrijke wedstrijd voor te bereiden. Om er specifiek voor te kunnen trainen, en om mijn lichaam wat rust te kunnen gunnen tussen de trainingen in. Soms lukt dat niet – dan zitten wedstrijden dicht op elkaar, of zijn er wedstrijden na elkaar gepland waarvoor je op verschillende afstanden moet trainen. Dan kan het zijn dat ik me minder ‘klaar’ voel, als ik aan de start sta. Maar in plaats van dat ik mijn aandacht dan richt op de zorgen over mijn voorbereiding, bedenk ik me dat ik een prima kans maak om te winnen. Dat ik zelfs kan winnen, als niet alle voorwaarden perfect zijn. En dat maakt verschil.”

Volgens Ragna werd ze drievoudig wereldkampioen, niet omdat ze fysiek nu zoveel sterker is dan haar mede-lopers, maar vooral vanwege haar nieuw-ontwikkelde mentale kracht. “De vrouwen waar ik tegen loop zijn gewoon heel erg goed. En op dit niveau gaat het er dan vooral om, of je in jezelf kunt blijven geloven, of je het niet op gaat geven als het zwaar wordt. Dat kan ik inmiddels heel goed.” Een andere factor die maakt dat zij zoveel beter is, dan de rest, is het feit dat ze zelden geblesseerd is – en anderen wel. Volgens Ragna komt dat, omdat zij en haar trainer ervoor hebben gekozen om haar carrière langzaam, maar gestaag op te bouwen. “Je ziet de laatste jaren veel lopers die vanuit het niets op lijken te komen, en dan ineens een grote wedstrijd winnen. Ze lijken de nieuwe ster. Tot ze geblesseerd raken, en dan hoor je daarna niets meer van ze.”

Ze moet het patroon herkennen, want zelf was ze aan het begin van haar carrière ook geregeld geblesseerd. Vanwege haar eigen haast en onwetendheid, vertelde ze me ons in ons eerste gesprek. Na haar eerste loopwedstrijd had ze zo’n pijn in haar lichaam dat ze drie weken niet meer kon trainen: “Maar ik had wel een bekertje gewonnen.” Omdat haar botten niet gewend waren aan hardlopen, zou ze die eerste jaren nog veel vaker geblesseerd raken. Tijdens de eerste marathon die ze ooit liep, brak ze spontaan haar grote teen. “Het leek of er een steen op viel –pok, voelde ik. En toen moest ik nog een kilometer of zeven.” Geen haar op haar hoofd die zou stoppen. “Ik kan nogal goed tegen pijn, denk ik. Maar na de finish kon ik echt niet meer lopen.” Een paar jaar later ontstond er een fractuur in haar dijbeen – weer een signaal van haar lichaam dat ze sneller wilde, dan ze aankon.

Destijds wist ze nog niet wat ze nu wel wist – hoe rustiger je opbouwt, hoe meer kans je hebt om later consequent te blijven pieken. Die les leerde ze van haar trainer, de Spaanse Rafa Flores. “Ik moest in het begin erg wennen aan zijn rustige opbouw, wilde zelf veel harder. Maar tegenwoordig heb ik zoveel vertrouwen in hem. Hij en ik zijn het over het meeste ook gewoon eens, zoals dat we liever niet teveel wedstrijden achter elkaar plannen, maar er liever voor kiezen om er wat minder te doen – en ze dan goed te doen.” Want met wedstrijden die wat beter gespreid zijn over het hele jaar, is er meer kans om je goed voor te bereiden, en daarmee meer kans om te winnen. “En dat houdt mijn zelfvertrouwen hoog.”

Over die planning gesproken: zij en haar trainer zijn er nog niet helemaal uit, hoe die er de komende maanden uit moet zien. Want er is nog zoveel te lopen, zoveel te winnen! Ze wil volgend jaar de beroemde UTMB in Chamonix lopen, en in Costa Rica de Coastal Challenge, en de bekerwedstrijden voor de wereldkampioenschappen achterna….Maar ja, die voorbereiding, en die rust, hè: “Na elke belangrijke winst, denk ik dat het rustiger gaat worden. En vervolgens zijn er weer zoveel gave wedstrijden die ik zou kunnen lopen, dat ik eigenlijk direct weer aan de volgende voorbereiding begin. Het is steeds weer een heel gepuzzel. Voor vieren van overwinningen, of voor lang bijkomen, is zelden echt tijd!” Morgen vliegt ze naar Spanje, de dag erop naar Argentinië, en dan alweer snel naar Portugal. Wedstrijden, bijeenkomsten met sponsors: een hardlopende wereldster krijgt misschien wel nooit, écht rust.

Misschien dat het daarom zo fijn voor haar is om even op familiebezoek te zijn. Dochtertje Onna is mee; die ziet haar Nederlandse opa en oma graag en spreekt zowel Spaans als Nederlands. En Ragna mag dan wel op de meest exotische plekken van de wereld hebben gerend, ze vindt het bos van Berg en Dal, waar ze deze dagen traint, nog steeds even prachtig: “Het is hier best heuvelig, en er zijn hele mooie herfstkleuren te zien overal. Het is genieten om hier te lopen. Dit stukje van de wereld voelt echt als mijn plek.”

Beeld: Facebook Skyrunning Nederland en Aart Markies. Tekst: Roanne van Voorst

Lees ook "Ragna Debats is Wereldkampioen Skyrunnen 2018!" en "Ragna Debats is ook overall in de Skyrunner World Series".