Beveiligde karabiners

Er zijn tientallen soorten beveiligde karabiners op de markt. Wat zijn de verschillen?

Er zijn enorm veel karabiners op de markt met een in meer of mindere mate beveiligde sluiting. Een dergelijke beveilgde sluiting voorkomt ongewenst opengaan, met alle gevolgen van dien. Een beveiligde sluiting kan op diverse manieren vormgegeven zijn: een schroefhuls , een plastic klepje, een sluiting met veertjes, met magneten en een combinatie van draai, duw/trek bewegingen, etcetera.

Je kan tot in den treure discussieren welke karabiner beter bestand is tegen ongewild openen (of een zogenaamde 'safebiner' is) en dus de beste karabiner zou zijn om te gebruiken. Zulke discussies leveren echter zelden een oplossing op. Het is niet simpel om te bepalen wat de 'beste' karabiner is. Er is namelijk niet één karabiner die altijd in iedere situatie de beste is. Wel zijn er bepaalde typen karabiner beter geschikt voor een bepaalde job dan andere. Hieronder leggen we uit wat nu eigenlijk bedoeld met een safebiner, of beter gezegd een 'extra beveiligde karabiner'.

Let op: er wordt hier expliciet alleen gekeken naar het type sluiting, niet naar de vorm, het gewicht of andere eisen ten aanzien van de functionaliteit.

Beveiligd of extra beveiligd

Om te beginnen moeten we kijken naar welke typen beveiligde sluiting er zijn. 'Beveiligde' en 'extra beveiligde karabiners' zijn karabiners waarvan de snapper, in afwijking van normale karabiners, beveiligd is tegen ongewenst open gaan. Dergelijke sluitingen zijn bedoeld om te gebruiken in situaties waar het ongewild open gaan van de karabiner ernstige gevolgen kan hebben.


DMM Phantom = 'Normale' karabiner	DMM Phantom schroef = 'Beveiligde karabiner'	DMM Belay Master = 'Extra beveiligde karabiner'

Open trillen

Vroeger was het aanbod van beveiligde sluitingen op de markt overzichtelijk. Je had normale karabiners, schroefkarabiners en twistlock-karabiners. De schroefkarabiner en de twistlock karabiner kunnen geopend worden na het verrichten van twee bewegingen: draaien en open drukken. Ondanks deze dubbele handeling kunnen dergelijke karabiners ongewild open gaan, bijvoorbeeld als gevolg van trillingen (sluithuls) en bewegingen tijdens het zekeren of het bewegen op de standplaats. Er zijn legio gevallen bekend waarbij de sluithuls van een karabiner achter kleding of de rots verhaakte, waarna de karabiner open ging. Als gevolg hiervan zijn soms ernstige ongevallen gebeurd.

Fabrikanten van karabiners zijn daarom op zoek gegaan naar een nieuw type sluiting die moeilijker te openen zou zijn en waar minimaal drie handelingen voor nodig waren. De kans dat dergelijke karabiners nog ongewild open gaan is een stuk kleiner. Circa 20 jaar geleden is voor dergelijke karabiners de term safebiner in zwang gekomen. Deze naam gebruiken we inmiddels niet meer, omdat er geen harde criteria bestaan voor wat een safebiner is of niet. We spreken tegenwoordig over 'beveiligde karabiners' en/of 'extra-beveiligde karabiners'.

Drie categorieën

Beveiligde karabiners worden momenteel in drie categorieën van oplopende mate van beveiliging tegen ongewild open gaan van de sluiting ingedeeld. Zowel de grenzen als de criteria van deze indeling zijn helaas niet eenduidig. Ze dienen als richtlijn. De categoriën zijn:

1) Beperkt inzetbaar: openen van de karabiner vereist slechts twee bewegingen, die echter soms tegelijk kunnen plaatsvinden.
2) Meestal inzetbaar, maar onder voorwaarden (waaronder de nodige ervaring om het juiste gebruik te kunnen beoordelen): twee, maar slechts zelden tezamen optredende, of drie, soms tezamen optredende bewegingen zijn nodig om de sluiting te openen.
3) All-round inzetbaar: drie, uiterst zelden tezamen optredende bewegingen zijn voor het openen nodig.

Karabiners die voorzien zijn van een verend beugeltje waardoor de open ruimte binnen de karabiner in twee compartimenten wordt opgedeeld zijn bij gelijke type sluiting veiliger dan karabiners zonder beugeltje. Karabiners die voorzien zijn van een plastic sluit-clip bijvoorbeeld de DMM Belay Master) zijn niet voor iedere toepassing geschikt omdat de plastic sluitclip in de weg zit bij de beoogde toepassing. Dit geldt vooral bij het gebruik van bepaalde zekeringsapparaten.

Indeling van enkele (extra) beveiligde karabiners in drie categorieën naar mate van risico van ongewild openen. Klik voor grotere afbeelding. Bron: BergundSteigen.at

1) Categorie 'BEPERKT INZETBAAR'
Karabiners die qua handzaamheid het meest in de buurt van een normale karabiner komen. Dergelijke karabiners kunnen gemakkelijk met één handbeweging geopend worden. Ze zijn bedoeld voor gebruik in setjes in situaties waar ongewenst uithangen van een setje vermeden moet worden, of voor (beperkt) gebruik op standplaatsen als karabiner in de zekeringspunten (geen zelfzekering!).

Enkele voorbeelden (niet volledig en gebaseerd op het moment van schrijven):

Edelrid Slider gate
AustriAlpin Ovalock
Twistlock sluitingen

Beveiligde karabiners categorie 'beperkt inzetbaar'.

Beveiligde karabiners categorie 'beperkt inzetbaar'.

2) Categorie 'MEESTAL INZETBAAR'
In situaties waar ongewenst open gaan en uithangen van de karabiner door bewegingen een geringer risico vormt maar waar dit nog steeds acuut levensgevaar oplevert wordt een karabiner uit deze categorie gebruikt. Voorbeelden van een dergelijke situatie is de karabiner waarmee zekeringsapparaten aan de gordel worden bevestigd (zie ook gebruiksaanwijzing fabrikant). Houdt er rekening mee dat bepaalde typen autotubers alleen gebruikt kunnen worden met een specifieke (bij het apparaat behorende) karabiner. Karabiners van deze categorie zijn ook goed inzetbaar om standplaatsen mee in te richten.

Enkele voorbeelden (niet volledig):

Pull/Twist en Push/Twist karabiners
Schroefkarabiners. Liefst met visuele aanduiding (Petzl) of anti-vibratie sluithuls (DMM)
Specifieke karabiners die bij door de fabrikant bij hun zekeringsapparaten worden geleverd. Vaak met intern beugeltje om de karabiner in de zekerlus te positioneren.
BD Magnetron sluitingen
Grivel twingate sluitingen

Beveiligde karabiners categorie 'meestal inzetbaar'.

Beveiligde karabiners categorie 'meestal inzetbaar'.

3) Categorie 'ALLROUND INZETBAAR'
In situaties waar ongewenst open gaan en uithangen van de karabiner door bewegingen een reëel risico is en waar dit acuut levensgevaar oplevert wordt een karabiner uit deze categorie gebruikt. Voorbeelden van dergelijke situaties zijn: indirect inbinden met een karabiner bij het toprope klimmen in de klimhal, overige situaties waarbij met een karabiner wordt ingebonden (op de gletsjer) en de karabiner die gebruikt wordt als zelfzekering op een standplaats. Het kan uiteraard geen kwaad karabiners van deze categorie in te zetten in situaties die minder kritiek zijn.

Enkele voorbeelden (niet volledig):

DMM Belay Master (geen verdraaien+visuele beveiliging)
Petzl Ball Lock

Beveiligde karabiners categorie allround inzetbaar.

Maatwerk

Tegenwoordig zijn er zo veel verschillende typen beveiligde sluitingen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Niet elke beveiligde karabiner, ook niet als deze een 3-voudige sluiting heeft, is voor elke job geschikt. Een DMM Belay Master kan bijvoorbeeld niet met bepaalde zekeringsapparaten gebruikt worden. Sterker nog, sommige zekeringsapparaten functioneren alleen met hele specifieke karabiners naar behoren. Staar je daarom niet blind op algemene aanbevelingen, maar kijk wat voor jouw doel de juiste karabiner is.

Schroefkarabiners werden lange tijd gezien als karabiners die (te) makkelijk ongewenst open gingen en daarom met mate gebruikt moesten worden. Dit is tegenwoordig veel minder het geval. Zeker niet nu de sluiting niet meer na het dichtschroeven een kwartslag opengedraaid hoeft te worden.

Een voorbeeld van een persoonlijke maatwerkoplossing: ik verkies voor het abseilen, waar we minimaal een karabiner uit de Categorie 'MEESTAL INZETBAAR' aanraden, een schroefkarabiner boven alle moderne sluitingstypen. Waarom? Omdat ik tijdens het abseilen nooit een situatie tegenkom waarbij ik de schroef in 1 handeling open zou kunnen maken. Iets wat ik met al die andere sluitingstypen wel kan. Vergeten de schroef dicht te draaien blijft een risico, maar daar ben ik niet zo bang meer voor sinds ik volgens een vast protocol abseil.

Kooptips

Alle karabiners die in Europa verkocht worden moeten aan de EN normen voldoen. Ze zijn allemaal voldoende sterk en voor hun specifieke doel goed bevonden. De hamvraag die je jezelf moet stellen is welke karabiner aan jouw specifieke eisen voldoet. Welke dat zijn hangt af van het voorgenomen gebruik. Wij kunnen je in de keuze amper helpen gezien de enorme hoeveelheid karabiners op de markt, de enorme hoeveelheid klimdisciplines en de persoonlijke wensen. We beperken ons tot een aantal tips over wat nuttig kan zijn om op te letten als je een karabiner wilt kopen:

Of de karabiner geschikt is voor het doel waar je 'm voor wilt gebruiken;
Hoe goed de sluiting tegen ongewenst open gaan is beveiligd;
Of de karabiner een extra visuele beveiliging heeft (is sluiting open/dicht?);
Het gewicht van de karabiner/de slijtvastheid;
Of de karabiner bij je zekeringsapparaat (als je 'm daar voor wilt gebruiken) past;
Of de karabiner met handschoenen bedient kan worden;
Of de sluiting bevriezingsgevoelig is;
Of de karabiner voorzien is van een mechanisme (beugeltje) om verdraaien tegen te gaan (als je ‘m als karabiner voor een zekeringsapparaat wilt gebruiken).