Begin augustus 2012 gebeurde op een klettersteig in Oostenrijk een ongeval waarbij een 17-jarige jongen om het leven kwam. Hij maakte gebruik van een gehuurde klettersteigset en kwam ten val. Hierop braken beide elastische 'armen' van de klettersteigset. Al snel werd duidelijk dat er sprake was van een probleem met het materiaal van de gebruikte klettersteigset. Dit leidde initieel tot een recall van alle klettersteigsets met dergelijke armen van Edelrid.

Inmiddels is bekend dat ook sets van andere fabrikanten (die op vergelijkbare wijze geconstrueerd zijn) hetzelfde probleem hebben. De recall geldt inmiddels ook voor deze sets. Er is ontdekt dat de elastische banden van de 'armen' van deze sets onvoldoende bestand zijn tegen slijtage. Met de 'armen' worden de twee elastische banden bedoeld die de valdemper met de karabiners verbinden.

Verschillende soorten elastische armen
Er zijn twee verschillende productiemethoden om de elastische banden te maken. Bij de eerste methode wordt er van een normale bandlus gebruik gemaakt waarbij een elastiek in de bandlus voor de rek zorgt. De tweede methode maakt gebruik van bandmateriaal waarbij de elastische vezels met sterke dragende vezels 'verwoven' worden.

De klettersteigset waarmee het dodelijke ongeval is gebeurd was voorzien van elastische armen van het laatste soort. Na het ongeval zijn direct tests uitgevoerd door de Sicherheitsforschung van de Duitse Alpenvereniging (DAV) om de de oorzaak van het ongeval te achterhalen. Hieruit is gebleken dat het materiaal van deze elastische banden na vaak te zijn opgerekt relatief snel verzwakt (de dragende vezels worden als het ware doorgesneden). Uiteindelijk leidt die verzwakking er toe dat de banden al bij een geringe val (van enkele meters) kunnen breken. De set waar het ongeval mee gebeurd is was een exemplaar uit de verhuur - waardoor de set ondanks de geringe ouderdom relatief veel gebruikt was.

Voor de volledigheid: klettersteigsets met statische banden hebben GEEN last van dit probleem (zie onderstaande afbeelding).

Nieuwe duurtest
Deze ontdekking heeft er toe geleid dat de DAV Sicherheitsforschung op stel en sprong in samenwerking met TÜV Süd GmbH een (vooralsnog onofficiele) duurtest voor klettersteigsets heeft ontwikkeld. Bij deze test worden de sets op een belasting van 50.000 maal uitrekken/intrekken van de armen getest. De sets moeten daarna nog aan de bestaande norm voor klettersteigsets voldoen. Hoe staat dit in verhouding tot het gebruik in de praktijk? We gaan er van uit dat een gemiddelde klettersteig ca. 400 meter lang is en dat een klettersteigset daarbij ca. 300 maal belast (uitrekken/intrekken van de armen) wordt.

• Een normale gebruiker, die maximaal 5 maal/jaar een klettersteig, zal zijn/haar set dus met 1.500 cycli belasten.
• Een fanatiekeling, die 15 klettersteige per jaar doet, zal zijn/haar set met 4.500 cycli/jaar belasten.
• Een verhuurset, die in één zomerseizoen (50 dagen) twee maal per dag gebruikt wordt (niet ongebruikelijk), zit op 30.000 cycli. Na twee jaar heeft een dergelijk set er al meer dan de 50.000 cycli opzitten die bij de voorlopige duurtest vereist zijn. Verhuurders moeten zich hiervan goed bewust zijn en hun materiaal regelmatig op slijtage controleren.

Om welke klettersteigsets met elastische banden gaat het?
De terugroepactie geldt voor alle klettersteigsets die gemaakt zijn met elastische armen van van een bepaald type/bepaalde toeleverancier. De constructiewijze van de banden is niet altijd met het blote oog waarneembaar! Controleer daarom zelf in onderstaande tabellen EN bij de fabrikant of de recall ook jouw klettersteigset betreft!

In de eerste tabel staan in de rode kolom de klettersteigsets waarvan op 17-10-2012 duidelijk is dat er een door de fabrikant ondersteunde terugroepactie voor geldt. In de groene kolom staan de klettersteigsets met elastische armen waarvan de fabrikanten hebben aangegeven dat deze geen constructiefout bevatten. Deze sets zijn dus VEILIG om te gebruiken. De tabel is opgesteld op basis van informatie van de respectievelijke fabrikanten. Sommige fabrikanten hebben hun oordeel (geschikt/ongeschikt) gedaan op basis van de duurtests van de DAV Sicherheitsforschung. Met uitzondering van de sets van Mammut voldoen de sets van de fabrikanten aan de duurtest.

Overzicht van klettersteigsets met elastische banden. Voor de sets in de rode kolom geldt een recall. De in de groene kolom genoemde sets zijn veilig om te gebruiken. Bron afbeelding: DAV, 17-10-2012.

Het overzicht van sets uit BergundSteigen 3/2012, het vakblad voor risikomanagement in de klim- en bergsport. Klik op de afbeelding voor een beter leesbare versie.

Welke oplossing hebben fabrikanten?
De oplossing die fabrikanten hebben varieert van het vervangen van de armen van de set tot het leveren van een geheel nieuwe set. Een voorbeeld: Edelrid vervangt de armen van de sets voor een nieuw type met een kleurcodering die afwijkt van het voorheen gebruikte materiaal (zie onderstaande afbeeldingen).

Afbeelding boven: nieuwe klettersteigsets van Edelrid worden voorzien van bovenstaand label. De armen die voorzien van het sterkere bandmateriaal zijn te herkennen aan een groen/blauwe markering. Bron: Edelrid.

Wat moet ik doen als mijn klettersteigset in de rode kolom staat?
Alle merken hebben hun eigen terugroepactie georganiseerd. Hierbij kun je de set terug sturen naar bijvoorbeeld de fabrikant, de importeur of de winkelier. Meer informatie over de te ondernemen stappen vind je via onderstaande links.

• AustriAlpin (Nederlands)
• Edelrid (Nederlands)
• Climbing Technology (Engels)
• Edelweiss (Duits)
• Mammut (Engels)
• Ocún (Engels)
• Singing Rock (Engels)
• Stubai Bergsport (Engels)
• Wild Country (Engels)

Afbeelding boven: twee sets van Ocún waarvoor de recall geldt. Bron: Ocún.

De NKBV houdt de afloop van deze terugroepactie in de gaten en zal nieuwe ontwikkelingen op de homepage of in het kenniscentrum melden. Begin 2013 is er een nieuwe recall van klettersteigsets (met touwrem) geweest. Lees alles over deze recall in dit artikel in het kenniscentrum. Ook in BergundSteigen 1/2013 wordt uitgebreid bericht over wat er bij de beide recalls aan de hand was.

Meer lezen?
Meer over dit onderwerp kun je lezen op de volgende website's: UIAA, DAV, Bergfreunde.
Lees ook: Recall klettersteigsets met touwrem (25-02-2013).

Auteur: Harald Swen