De klim- en bergsport is geweldig, of je nu de bergen intrekt of naar de klim- of boulderhal gaat. Meestal doe je dit niet alleen. Je gaat samen met een team de bergen in, klimt met je klimmaatje of bouldert met een groep vrienden. Alle disciplines leveren op hun eigen manier prachtige momenten op en gaan gepaard met plezier, maar ook met afzien, doorzettingsvermogen en een zekere dosis fanatisme. Helaas kunnen die mooie emoties die bij de klim- en bergsport horen, ook doorschieten naar onsportief of ongewenst gedrag. Denk aan een klimmer die ongevraagd aan je standplaats komt hangen, een bemoeizuchtige ouder, een jurylid dat wordt uitgescholden, een tochtgenoot die je opjut om verder te gaan terwijl jij wilt omkeren, of een teamgenoot die je net iets te lang knuffelt na een behaalde prestatie. Maar ook pesten, discriminatie, geweld, overmatig alcoholgebruik, matchfixing, het gebruik van doping of drugs, en het veroorzaken van eetstoornissen of andere psychische klachten vallen onder grensoverschrijdend gedrag.

De NKBV vindt het belangrijk dat elke klim- of bergsporter zich veilig voelt en zichzelf kan zijn in de sport. Wij zijn een vereniging waarin sportplezier centraal staat: er is geen ruimte voor agressie, intimidatie, misbruik of ander grensoverschrijdend gedrag. Grensoverschrijdend gedrag wordt gedefinieerd als elke vorm van handelen en/of nalaten dat als doel en/of gevolg heeft de waardigheid en/of veiligheid van één of meerdere personen aan te tasten.

Vormen van grensoverschrijdend gedrag

Seksuele intimidatie

Seksuele intimidatie wordt officieel gedefinieerd als “elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering, in verbale, non-verbale of fysieke zin, opzettelijk of onopzettelijk, die door de persoon die het ondergaat als ongewenst of gedwongen wordt ervaren.” Ook dubbelzinnige grapjes of onverwachte aanrakingen kunnen als intimiderend worden ervaren. Strafbare vormen van seksueel misbruik, zoals aanranding en verkrachting, beginnen vaak 'onschuldig' met een dubbelzinnig grapje of een korte aanraking, die op dat moment misschien wel als ongewenst, maar niet direct als intimiderend worden opgemerkt. Voor vermoedens van seksuele intimidatie en misbruik geldt in de sport een meldplicht: als trainer, coach of begeleider meld je dit bij het bestuur van de vereniging; als verenigingsbestuurder meld je dit bij de NKBV.

Pesten

Pesten omvat alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel of herhalend karakter. Hierbij proberen één of meerdere personen een ander fysiek, verbaal of psychologisch schade toe te brengen. Het slachtoffer kan zich niet verdedigen tegen dit gedrag. Pestgedrag kan heel duidelijk zijn, bijvoorbeeld wanneer iemand specifiek wordt buitengesloten of beledigd, maar het kan ook subtiel zijn. Een keer je materiaal in de prullenbak terugvinden kan grappig zijn, maar elke week alles uit de prullenbak moeten halen, is niet meer leuk.

Een relatief nieuwe vorm van pesten is online pesten, bijvoorbeeld via sociale media. Denk aan iemand die wordt uitgesloten van WhatsApp-groepen of over wie in de WhatsApp-groep continu negatieve berichten worden geplaatst.

Intimidatie en machtsmisbruik

Macht is het vermogen om het gedrag van anderen te sturen. In sommige gevallen zijn we het erover eens dat iemands gedrag gestuurd mag worden, zoals bij de politie die de wet handhaaft of een trainer die leiding geeft aan een sportgroep. Soms maken mensen echter misbruik van macht, bijvoorbeeld wanneer zij het gedrag van anderen sturen in een richting die vooral voor henzelf voordelig is, of wanneer ze anderen dingen laten doen die deze eigenlijk niet willen. In zulke gevallen spreken we van machtsmisbruik.

Intimidatie is het beïnvloeden van iemands gedrag door angst aan te jagen. Intimidatie kan plaatsvinden door iemand in een machtspositie tegenover iemand die minder of geen macht heeft. Denk bijvoorbeeld aan een instructeur die tegen een klimmer zegt: "Als jij dit niet doet, mag je niet meer in deze groep blijven klimmen." Kortom, machtsmisbruik en intimidatie komen voor wanneer er machtsongelijkheid is. Deze ongelijkheid is vaak aanwezig in de sport, maar hoeft geen probleem te zijn.

Discriminatie

Discriminatie is het ongelijk behandelen en achterstellen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen. In de Nederlandse wet worden 11 discriminatiegronden beschreven: leeftijd, seksuele gerichtheid, godsdienst of levensovertuiging, etniciteit, geslacht (gender), nationaliteit, handicap of chronische ziekte, politieke overtuiging, burgerlijke staat, soort contract en arbeidsduur. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een transvrouw die niet in de dameskleedkamer mag omkleden of een bergwandelaar die wordt uitgescholden vanwege zijn of haar huidskleur.

Agressie en geweld

Bij agressie en geweld gaat het om alle verbale en fysieke handelingen waarbij iemand wordt lastiggevallen, bedreigd of aangevallen. Dit kan zowel fysiek als psychisch geweld en agressie omvatten.

Een reden voor agressief gedrag of geweld kan frustratie zijn, bijvoorbeeld door een ongunstig verloop van een wedstrijd of het niet kunnen meekomen in de groep. Frustratie is een logisch gevolg van een botsing tussen gevoel en verstand. Het zit in onze natuur om een wedstrijd te willen winnen, maar in het dagelijks leven leren we juist om onze impulsen in te perken en ons sociaal op te stellen. Helaas leidt frustratie soms tot agressie, maar agressie en geweld horen niet thuis in de klim- en bergsport.

Matchfixing

Wanneer in de sport het resultaat van een wedstrijd volledig of gedeeltelijk wordt bepaald door een deelnemer en/of een andere betrokkene (bijvoorbeeld een jurylid of trainer) die moedwillig verliest of valsspeelt, spreken we van matchfixing. Sporters kunnen financieel worden vergoed voor het moedwillig verliezen van een wedstrijd door zelf of via een tussenpersoon op een zege van de tegenpartij te gokken. Wanneer iemand een sporter betaalt om vals te spelen of een overtreding te maken, spreekt men van omkoping.

Wist je bijvoorbeeld dat het niet is toegestaan voor een sporter om te gokken op een eigen wedstrijd of een wedstrijd uit de eigen competitie? Ook het inzetten op een eigen wedstrijd om vervolgens het resultaat te beïnvloeden, wordt beschouwd als matchfixing, zelfs als het enkel is voor sportief succes.

Word je benaderd met een dergelijk verzoek of heb je matchfixing gesignaleerd? Dan heb je meldplicht bij de VCP van de bond. Ga nooit op een dergelijk verzoek in.

Doping, drugs & alcohol

Bij verboden middelengebruik in de sport wordt al snel aan doping gedacht. Het gebruik daarvan beschouwen we als onsportief gedrag. Wat doping betreft, is duidelijk wat wel en wat niet mag. Dit is internationaal vastgelegd en wordt in Nederland bewaakt door de Dopingautoriteit. Als deelnemer aan klimwedstrijden moet je akkoord gaan met het Dopingreglement. Daarin staat onder andere aangegeven dat het de persoonlijke plicht van elke sporter is om ervoor te zorgen dat geen verboden stoffen zijn/haar lichaam binnenkomen. Je vindt het Dopingreglement op de website van de Dopingautoriteit. Meer informatie over topsport en doping vindt je hier. Bij het gebruik van doping geldt een meldplicht bij de bond of de Dopingautoriteit.

Binnen de sport kunnen ook middelen worden gebruikt die niet onder doping vallen, of verboden middelen worden gebruikt door sporters die niet onder controle staan. Denk hierbij aan hard- of softdrugs, partydrugs, spierversterkende middelen of alcohol. Het gebruik hiervan kan niet alleen schadelijk zijn voor de betreffende persoon, maar kan ook ongewenst gedrag en onrust binnen de vereniging veroorzaken.

Financiële integriteit

Bij financiële integriteit kun je denken aan de penningmeester die geld uit de verenigingskas steelt, criminele inmenging in de vereniging, fraude en ander financieel ongewenst gedrag binnen je vereniging.