Van belang zijn je planningsvaardigheden voor, tijdens én na de tocht. Je planning begint namelijk al met de voorbereiding thuis en tijdens de wandeltocht moet je het tochtverloop kritisch in de gaten houden en eventueel aanpassen. En wie de planning na afloop kritisch evalueert, leert daarvan iets voor de volgende wandeling. Als je gaat wandelen, kun je gebruik maken van een routeplanner om in te schatten hoeveel tijd je nodig hebt, zoal het routeschema. Voor een realistische inschatting houdt dit schema niet alleen rekening met het aantal kilometers, maar ook met andere factoren zoals het soort terrein en je stijg- en daalsnelheid.

Een routeplanner voor veiliger wandelen

Het routeschema is een handig hulpmiddel om duidelijkheid te krijgen over de tijd die je nodig hebt om een tocht te maken. Een routeschema is een heel beknopte tochtbeschrijving met bijbehorend tijdschema. Een routeschema is zeker niet alleen praktisch voor het plannen van extreme tochten zoals wandelingen op niet-gemarkeerde routes, bergbeklimmingen en tochten onder barre weersomstandigheden. Een routeschema is voor elke soort (berg)wandeling geschikt. Je maakt zo'n schema de avond ervoor of zelfs voordat je op reis gaat, stopt het ‘s ochtends in je broekzak en gebruikt het op ijkpunten. Onderweg kun je zo in een oogwenk zien of je qua tijd nog ‘op schema’ zit. Zo niet, dan kun je overwegen of je een alternatieve route kiest, het liefst eentje die je voor de wandeltocht hebt genoteerd. Blijft het mooi weer en zit alles mee, dan kan het wellicht geen kwaad als je tocht langer dan gepland duurt. Maar als er onweer dreigt, is het wellicht verstandiger om de tocht in te korten, om te keren of je wandeling zelfs af te breken en onderweg te overnachten in een hut. Een goede planning voor de tocht, zorgt ervoor dat je onderweg snel goede beslissingen kunt nemen en dat maakt je wandelingen veiliger.

Een routeschema is maatwerk

Wat onderscheidt een routeschema van de tijd die bijvoorbeeld bij een wandelbeschrijving in een gids staat of de online wandelrouteplanner aangeeft? Bij een routeschema houd je rekening met individuele factoren, zowel van jezelf als van het moment waarop je de tocht maakt. Een routeschema ziet er voor elke wandelaar anders uit. Factoren die een rol spelen in het routeschema

• Aantal kilometers en hoogtemeters
• Weersomstandigheden
• Groepsgrootte
• Wandelervaring en kunnen
• Fitheid
• Terrein en condities

Als je met deze factoren rekening houdt bij het maken van een routeschema, bereken je een realistische totaaltijd voor de tocht. Een routeschema maken is bovendien een goede oefening in het werken met wandelkaart en kompas.

Meer over actuele routecondities

Zelf een routeschema maken

1. Teken met behulp van de kaart of online routeplanner een eenvoudige schets van de tocht die je wilt wandelen.
2. Markeer markante punten (wendpunten), zoals een splitsing, meertje of bergpas, en nummer deze.
3. Deel de tocht op in aantal (rechte) stukken tussen de markante punten.
4. Bepaal van elk deeltraject de horizontale afstand en het hoogteverschil. Noteer ook de kompaskoers (richtingsgetal) heen en terug.
5. Maak van deze gegevens een tabel. Hierin kun je ook nog gps-coördinaten van de wendpunten, de totale tijd en bijzonderheden noteren.
6. Bekijk of er uitwijkmogelijkheden op de wandelroute zijn en noteer die.
7. Reken uit waar het “point of no return” is: dit is het punt waarop doorlopen naar het einddoel sneller is dan terugkeren. Vanaf dit punt heeft het weinig zin om de kompaskoers terug te noteren.

Tijdschema

Bij een routeschema hoort ook een tijdschema. Voor de berekening van de tijdsduur zijn diverse vuistregels. Onderstaande vuistregel is geschikt voor beginnende bergsporters. De berekening geeft de minimumtijd weer zonder rekening te houden met bijzondere omstandigheden (bijv. route zoeken) en pauzes. Fitte, ervaren en geacclimatiseerde bergsporters kunnen veel sneller zijn.

• Reken 1 uur voor elke 400 hoogtemeters stijgen.
• Reken eveneens 1 uur voor elke 4 kilometer afstand (= horizontale afstand, gemeten op de kaart).
• Neem van deze twee tijden de langste en tel de helft van de kortste tijd erbij op. Een voorbeeld: 8 km horizontale afstand (8/4 = 2 uur) en 1200 m hoogteverschil (1200/400 = 3 uur) kost 1 + 3 = 4 uur.
• Reken voor de afdaling grofweg twee derde van de tijd die nodig is voor het stijgen. Bij afdalen is de snelheid zeer afhankelijk van het terrein: op een makkelijk, gelijkmatig dalend pad haal je makkelijk 600 hoogtemeters per uur, maar in moeilijk en steil terrein kan het afdalen door onervaren personen net zo lang of zelfs langer duren als het stijgen.

Voorbeeld van een routeschema

Om te laten zien hoe zo’n routeschema eruit kan zien, hebben we een voorbeeld gemaakt aan de hand van een wandeling met een groep onervaren bergsporters op de Himmelspitz Westgrat. In de wandelgids staat: 1,5 uur aanloop, 1 uur klauteren, 1,5 uur afdaling (over gletsjer). Dat is onze houvast voor een inschatting van de benodigde tijd. Nu gaan we zelf de tocht plannen met het routeschema als routeplanner om voor deze groep onervaren bergsporters in te schatten hoe lang ze zullen wandelen.

Zoals je in het schema ziet, komt de ingeschatte aanlooptijd op 30 + 85 = 115 minuten en de berekende afdalingstijd op 80 + 45 = 125 minuten. Dat is dus meer dan tijd die in de wandelgids aangegeven stond. Verder is een uitwijkmogelijkheid vanaf de top van de Himmelspitz door de SW-flank (Normalweg, gemarkeerd) genoteerd. Die duurt 2 uur. Let op: in het routeschema is voor de beklimming van de graat een ruime marge opgenomen (120 i.p.v. 60 minuten) vanwege de onervarenheid van de klimmers en de groepsgrootte. Hiermee komt de ingeschatte totaaltijd van de tocht op 6 uur, met pauze(s) 7 tot 8 uur. De wandelaars weten dat als ze om 6 uur opstaan en om 7 uur vertrekken, ze om ca. 15 uur terug zijn.