MENU

Het Bos van de Violen

In Paneveggio groeien bomen waarvan het hout perfect geschikt is voor het maken van violen. Hoogtelijn hoofdredacteur Peter Daalder ging op stap met de boswachter, trok het violenbos in en bracht een bezoek aan het houtmagazijn.

Door Peter Daalder

Een prachtstuk hout van 150 jaar oud

In het houtmagazijn, heiligdom van pianofabriek Ciresa in het Italiaanse Val di Fiemme, sta ik met een stuk hout in mijn handen. Licht, zacht, geurend sparrenhout. Een paar jaar geleden gekapt, daarna in de lucht gedroogd en vervolgens zorgvuldig gezaagd. Het prachtstuk hout dat ik in mijn handen heb, is bijna 150 jaar oud. Die boom is dus van 1870!!

In dat jaar wordt de Fréjustunnel door de Alpen voltooid. En wordt in de Franco-Pruisische Oorlog keizer Napoleon III afgezet en 100.000 van zijn soldaten gevangen genomen. En in het Foresta dei Violini waar Antonius Stradivarius al 100 jaar daarvoor het hout vond voor zijn beroemd geworden violen, begint een fijnspar aan een leven dat als boom eindigt als die zo’n 40 tot 50 meter hoog is. Maar die daarna voortleeft als het hout van een muziekinstrument.

Langzaam groeien

Niet al het hout is geschikt om verwerkt te worden tot viool, ukelele, cello, gitaar of tot de zangbodem van een piano. Het hout moet resoneren. Dat hout, zeer licht en elastisch, kan de trilling van een snaar doorgeven. De bomen in het bos in Val di Fiemme zijn dezelfde bomen als elders in dit stuk van de Dolomieten en de aangrenzende Lagorai. Maar ze groeien zeer langzaam onder de juiste temperatuur, tussen de 1500 en 1900 meter. Op plaatsen waar niet veel wind komt en niet al te veel zon. De grond moet niet rijk zijn aan grondstoffen, maar wel voldoende water hebben.

Met enthousiasme vertelt boswachter Guliano Zugliani over zijn bomen terwijl we lopen in de schaduw van de grote sparren. Ooit worden ook deze reuzen gekapt en wie weet zijn ze jaren later een viool met een warm timbre dat luisteraars ontroert.

Liefhebbers

De mensen in Val di Fiemme zijn liefhebbers van de natuur. Ze leven van het bos. Piera Ciresa werd geboren in een gezin waar toen nog piano’s werden gemaakt, zo’n zestig jaar geleden. Haar vader bewerkte het hout uit de bossen, maar de concurrentie was groot en de familie besloot voortaan zangbodems te produceren van het resonerend hout.

De kunst is om na het kappen het juiste hout te kiezen en vervolgens van het hout planken te zagen die via een geheim ‘familierecept’ gelijmd worden tot een zangbodem. Veel wereldberoemde pianomerken hebben een Ciresa zangbodem.

Nog zo’n liefhebber is Cecilia Piazzi die violen bouwt. Zo’n drie tot vier per jaar. Met engelengeduld schaaft de 40-jarige een plankje zolang tot het precies de juiste welving en de juiste dikte heeft. In één viool zit ruim 200 uur werk. En dan volgt nog het lakken dat in 30 tot 40 lagen gebeurt. Pas dan mag de violist het nieuwe instrument beroeren.

Drie meren

Het gebied rond Val di Fiemme is minder kaal en stenig zoals veel gebieden in de Dolomieten. De heuvels zijn groen van de fijnsparren. Dat is mooi te zien vanaf de Cima Moregna (2517 meter), waarvan de top bijna 1000 meter boven Paneveggio ligt. Berggids Marco Bozzetta laat de mooie route zien langs de drie meren, de Tre Laghi. Daar zien we nog volop sporen van de Eerste Wereldoorlog, toen mijn boom van dat mooie blokje hout al vijftig jaar stond te stralen in het violenbos.

Je leest het uitgebreide Hoogtelijn artikel van Peter hier terug

Hoogtelijn